ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ
ΕΠΕΤΗΡΙΔΑΣ
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
"ΤΑΛΩΣ"
ΤΟΜΟΣ Α΄(1989)ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ
ΜΑΝ.
ΒΑΣΙΛΟΔΗΜΗΤΡΑΚΗΣ, ΓΕΩΡΓ. ΤΖΑΝΑΚΗ, ΜΑΡ. ΖΟΥΜΑΔΑΚΗ, Προσέγγιση στη βιβλιογραφία
του Κρητικού Δικαίου.
ΣΤΡ. ΠΑΠΑΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ, Διάγραμμα ιστορίας του Κρητικού
Δικαίου.
ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Ι.Κ.Δ. ΕΤΟΥΣ 1989.
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Ι.Κ.Δ.
*
ΤΟΜΟΣ Β΄ (1990)
ΕΠΙΤΟΜΗ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΣΤΡΑΤΗ
ΠΑΠΑΜΑΝΟΥΣΑΚΗΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
Α΄. ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ
ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ
Ι. ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΙΕΡΟΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΙΩΝ
Ιεροδικαστικού Συμβουλίου Ρεθύμνης
(1-7).
Ιεροδικαστικού Συμβουλίου
Χάνδακος (8-48).
ΙΙ. ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ (49-55).
ΙΙΙ. ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΑΝΤΙΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ (56-62).
Β΄. ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ
ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΗΜΙΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ
Ι. ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΑΚΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΕΦΕΤΕΙΟΥ
Εφετείου Κρήτης (63-109).
Εφετείου Κρήτης ως Κακουργιοδικείου
(110-123).
Ποινικού Εφετείου Κρήτης
(124-125).
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΩΝ
Πρωτοδικείου Χανίων (126-127).
Πρωτοδικείου Χανίων ως Εμποροδικείου
(128-130)
Πρωτοδικείου Χανίων ως
Πλημμελειοδικείου (131).
Πρωτοδικείου Βάμου
ως Κακουργιοδικείου (132-133).
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ
ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΩΝ
Ειρηνοδικείου Ηρακλείου
(134).
Ειρηνοδικείου Ρεθύμνης (135).
Ειρηνοδικείου Βουκολιών (136).
ΙΙ. ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΣΤΡΑΤΟΔΙΚΕΙΩΝ (137-141).
ΙΙΙ. ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ
ΔΗΜΟΓΕΡΟΝΤΙΑΚΩΝ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ
Χριστιανικού
Δημογεροντιακού Εφετείου (142-145).
Χριστιανικής Δημογεροντίας Χανίων (146-147).
Χριστιανικής Δημογεροντίας Ρεθύμνης (148).
Χριστιανικής Διμογεροντίας Ηρακλείου
(149-150).
Χριστιανικής Διμογεροντίας
Λασιθίου (151-152).
ΙV. ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΕΠΙΣΚΟΠΩΝ
Επισκόπου Ιεροσητείας (153-157).
Επισκόπου Πέτρας (158).
Γ΄. ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ
ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
Ι. ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΕΦΕΤΕΙΟΥ
Εφετείου Κρήτης (159-235).
ΙΙ.
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΚΑΚΟΥΡΓΙΟΔΙΚΕΙΩΝ
Κακουργιοδικείου
Χανίων (236-238).
Κακουργιοδικείου Ρεθύμνης
(239-242).
Κακουργιοδικείου Ηρακλείου (243-247).
Δ΄. ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ
Ι. ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Αρείου Πάγου (Πολιτική Νομολογία) (248-250).
Αρείου Πάγου (Ποινική Νομολογία) (251-254).
ΙΙ. ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΕΦΕΤΕΙΟΥ
Εφετείου Κρήτης
(Πολιτική Νομολογία) (255-279).
Εφετείου Κρήτης
(Ποινική Νομολογία) (280-282).
ΙΙΙ.ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΩΝ
Πρωτοδικείου Χανίων (283-288).
Πρωτοδικείου Ρεθύμνης (289).
Πρωτοδικείου Ηρακλείου ((290-291).
Πλημμελειοδικείου Ηρακλείου (292-293).
IV.ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΩΝ
Ειρηνοδικείου
Χανίων (294).
Ειρηνοδικείου Ηρακλείου (295).
Ειρηνοδικείου Αγίου Νικολάου (296).
Ειρηνοδικείου Καστελλίου Κισάμου (297).
Ειρηνοδικείου Μυλοποτάμου (298).
V.ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ
Α/
βαθμίου Φορολογικού Δικαστηρίου Ηρακλείου (299).
VI.ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ
ΣΤΡΑΤΟΔΙΚΕΙΩΝ
Διαρκούς Στρατοδικείου Κρήτης
(300).
ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΕΚΘΕΣΗ
ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΙΚΔ 1990
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ
ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΙΚΔ
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ
*
ΤΟΜΟΣ Γ΄ (1991-1993)
ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΞ Ι
ΠΕΡΙΟΔΟΣ Α΄: ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ (1669-1868)
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΣΤΡΑΤΗ
ΠΑΠΑΜΑΝΟΥΣΑΚΗΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΚΡΗΤΙΚΟΣ
ΚΩΔΙΞ. Α΄ ΕΚΔΟΣΙΣ
ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΞ. Β΄ ΕΚΔΟΣΙΣ
Α΄. ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ
ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ (1-10)
Β΄. ΟΘΩΜΑΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
ΙΕΡΟ
ΔΙΚΑΙΟ (11-12)
ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
(13-38)
Γ΄. ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ (ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΑΜΑΝ)
ΧΑΤΤ-Ι-ΣΕΡΙΦ ΚΑΙ ΧΑΤΤ-Ι-ΧΟΥΜΑΓΙΟΥΝ (39-40)
ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ (41-42)
ΒΕΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΦΕΡΜΑΝΙΑ (43-53)
ΕΓΓΡΑΦΑ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ
ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ (54-56)
Δ΄. ΕΠΙΣΗΜΟ ΚΑΙ ΛΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
CORPUS JURIS CIVILIS (57-59)
ΒΑΣΙΛΙΚΑ - ΕΞΑΒΙΒΛΟΣ (60-61)
ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ (62-63)
ΛΑΪΚΟ ΕΘΙΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ (64-66)
Ε΄.
ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΙΤΥΠΤΙΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΠΡΑΞΕΙΣ ΑΝΤΙΒΑΣΙΛΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΙΩΝ (117-124)
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΗΓΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥ
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΚΗ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
*
ΤΟΜΟΣ Δ΄ (Δ΄1-Δ΄2) (1994)
ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΞ ΙΙ
ΠΕΡΙΟΔΟΣ Β΄: ΗΜΙΑΥΤΟΝΟΜΙΑ (1868-1898)
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΣΤΡΑΤΗ
ΠΑΠΑΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
Α΄. ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ
ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ - ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
(125-128)
ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΑΤΟΧΗ ΚΡΗΤΗΣ
(129-146)
Β΄. ΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ
ΟΘΩΜΑΝΙΚΟΙ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΙ ΚΩΔΙΚΕΣ
(147-154)
ΟΘΩΜΑΝΙΚΟΙ ΝΟΜΟΙ (155-167)
Γ΄. ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΗΣ ΗΜΙΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ (168-181)
Δ΄. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΣ ΚΡΗΤΗΣ
ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΙ
ΚΩΔΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΟΙ (182-202)
ΔΙΑΦΟΡΑ
ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑΤΑ (203-277)
Ε΄. ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1878 (287)
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1889 (279-280)
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1895 (281-283)
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1897 (284-302)
ΣΤ΄.ΕΘΙΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ (303-307)
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΗΓΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥ
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΣΤΗ
ΓΑΛΛΙΚΗ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
*
ΤΟΜΟΣ Ε΄ (1995)
ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΞ ΙΙΙ
ΠΕΡΙΟΔΟΣ Γ΄: ΚΡΗΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ (1898-1912)
ΤΟΜΟΣ Ε΄1 (1995)
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
Α΄. ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ
Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΘΕΣΙΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
((308-370)
Β΄. ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
ΚΡΗΤΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ 1899 (371-381)
ΚΡΗΤΙΚΟ
ΣΥΝΤΑΓΜΑ 1907 (382-389)
ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ
ΕΛΛΑΔΟΣ (390-392)
ΤΟΜΟΣ Ε΄2 (1995)Γ΄. ΚΡΗΤΙΚΟΙ ΚΩΔΙΚΕΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ (393-404)
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ (405-428)
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΚΩΔΙΚΩΝ (429-431)
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑ (432-443)
ΤΟΜΟΣ Ε΄3 (1995)Γ΄. ΚΡΗΤΙΚΟΙ ΚΩΔΙΚΕΣ (συνέχεια)
ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑ (444-451)
ΑΣΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΞ (452-456)
ΠΟΙΝΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ (457-468)
*
ΤΟΜΟΣ ΣΤ΄ (1996)
ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΞ ΙΙΙ
ΠΕΡΙΟΔΟΣ Γ΄: ΚΡΗΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ (1898-1912)
ΤΟΜΟΣ ΣΤ΄1 (1996)
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΣΤΡΑΤΗ ΠΑΠΑΜΑΝΟΥΣΑΚΗ1.
ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ 1899 (489-551)
2. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ 1900
(552-585)
ΤΟΜΟΣ ΣΤ΄2 (1996)1. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ 1900
(566-630)
2. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ 1901 (631-656)
3. ΝΟΜΟΙ Α΄
ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1901 (657-673)
ΤΟΜΟΣ ΣΤ΄3 (1996)
Δ΄. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ1. ΝΟΜΟΙ Α΄ ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1901
(674-721)
2. ΝΟΜΟΙ Β΄ ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1903 (722-766)
3. ΝΟΜΟΙ Γ΄
ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1907-1908 (776-847)
ΤΟΜΟΣ ΣΤ΄4 (1996)
Ε΄ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ1. ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΘΕΡΙΣΟΥ 1905 (848-896)
2. ΕΝΩΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ 1908 (897-1000)
3. ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ 1911
(1001-1031)
ΣΤ΄ ΕΘΙΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ (1032-1034)ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΗΓΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥ
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ Ι.Κ.Δ. 1996
*
ΤΟΜΟΣ Z΄
KΡΗΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΞ IV ΝΕΟΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (1913 - 1996)
ΤΟΜΟΣ Ζ΄ 1 (1996)
KΡΗΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΞ IV ΝΕΟΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (1913 -
1996)ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
Α΄. ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ (1035-1043)
Β΄. ΕΝΩΣΗ
DE FACTO ΚΑΙ DE JURE (1044-1141)
Γ΄. ΝΕΟΤΕΡΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΠΕΡΙ ΚΡΗΤΗΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΠΕΡΙ ΝΕΩΝ ΧΩΡΩΝ (1142-1185)
ΤΟΜΟΣ Ζ΄2 (1998)
KΡΗΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΞ IV ΝΕΟΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (1913 - 1996)ΕΙΔΙΚΗ
ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΠΕΡΙ ΚΡΗΤΗΣ
ΤΟΜΟΣ Ζ΄3 (1999)
KΡΗΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΞ IV ΝΕΟΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (1913 - 1996)Γ΄. ΕΙΔΙΚΗ
ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΠΕΡΙ ΚΡΗΤΗΣ
ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΑΣΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΞ
(1425-1426)
ΚΡΗΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑ (1427-1437)
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ (1438-1481)
Δ΄. ΠΕΡΙΟΔΟΣ
1941-1945
ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ (1482-1507)
ΕΧΘΡΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ (1508-1558)
ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ (1559-1586)
Ε΄. ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ
ΚΙΝΗΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΗΣ 1916 (1587-1600)
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ 1935 (1601-1616)
ΑΝΤΙΔΙΚΤΑΤΟΡΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ 1938 (1617-1627).
ΠΙΝΑΚΑΣ
ΠΗΓΩΝ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΗΓΩΝ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΚΗ
*
ΤΟΜΟΣ Η΄ (2000)Α΄. ΓΕΩΡΓΙΑ - ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ
ΛΙΜΝΙΟΥ, Η διαιτησία στο Κρητικό Δίκαιο
Β΄. ΑΣΠΑ ΤΣΑΟΥΣΗ, Οι διαθήκες του
Μανόλη Βαρουχά
Γ΄. ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ, Το ποινικό δίκαιο της Κρήτης κατά
την Τουρκοκρατία
Δ΄. ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΜΠΕΧΛΙΒΑΝΗ, Λόγοι διαζυγίου και ανάθεση
γονικής μέριμνας στις αποφάσεις του Πρωτοδικείου Χανίων
Ε΄. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
ΓΡΗΓΟΡΟΠΟΥΛΟΣ, Η ιδέα της δικαιοσύνης στον Καζαντζάκη
ΣΤ΄. ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ
Ι.Κ.Δ. 1997, 1998, 1999, 2000
*
ΤΟΜΟΣ Θ΄ (2001)
Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Α΄. ΤΟ ΝΟΜΟΚΑΝΟΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΧΕΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕ ΤΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ
ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ
Β΄. ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΙ
ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ
Γ΄. Η ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ
Δ΄.
Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ
Ε΄. Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ
ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ
ΣΤ΄. Η ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ
ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
*
ΤΟΜΟΣ Ι΄ (2002)
ΠΑΝΔΕΚΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΚΕΙΜΕΝΑ - ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ - ΣΧΟΛΙΑ
Α'. ΟΜΗΡΟΣ
Β'.
ΗΣΙΟΔΟΣ
Γ'. ΥΜΝΟΙ ΟΜΗΡΙΚΟΙ
Δ'. ΠΙΝΔΑΡΟΣ
Ε'. ΗΡΟΔΟΤΟΣ
ΣΤ'.
ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ
Ζ'. ΑΙΣΧΥΛΟΣ
Η'. ΕΥΡΥΠΙΔΗΣ
Θ'. ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ
Ι'.
ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ
ΙΑ'. ΠΛΑΤΩΝ
ΙΒ'. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
ΙΓ'. ΗΡΑΚΛΕΙΔΗΣ Ο ΛΕΜΒΟΣ
ΙΔ'. ΦΙΛΟΧΩΡΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ
ΙΕ'. ΑΡΑΤΟΣ
ΙΣΤ'. ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΣ
ΙΖ'.
ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ
ΙΗ'. ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ ΡΟΔΙΟΣ
ΙΘ'. ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣ
Κ'. ΠΟΛΥΒΙΟΣ
ΚΑ'. ΑΠΟΛΛΟΔΩΡΟΣ
ΚΒ'. ΣΚΥΜΝΟΣ
ΚΓ'. ΣΤΡΑΒΩΝ
ΚΔ'. ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΣΕΥΣ
ΚΕ'. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ
ΚΣΤ'.
ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ
ΚΖ'. ΙΩΣΗΠΟΣ
ΚΗ'. ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ
ΚΘ'. ΔΙΩΝ
ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ
Λ'. ΑΙΛΙΑΝΟΣ
ΛΑ'. ΜΑΞΙΜΟΣ ΤΥΡΙΟΣ
ΛΒ'. ΖΗΝΟΒΙΟΣ
ΛΓ'. ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ
ΛΔ'. ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ
ΛΕ'. ΔΙΩΝ ΚΑΣΣΙΟΣ
ΛΣΤ'. ΔΙΟΓΕΝΗΣ
ΛΑΕΡΤΙΟΣ
ΛΖ'. ΠΟΛΥΔΕΥΚΗΣ
ΛΗ'. ΚΛΗΜΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΥΣ
ΛΘ'. ΣΕΞΤΟΣ
ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ
Μ'. ΑΘΗΝΑΙΟΣ
ΜΑ'. ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ
ΜΒ'. ΙΑΜΒΛΙΧΟΣ
ΜΓ'.
ΠΡΟΚΛΟΣ
ΜΔ'. ΗΣΥΧΙΟΣ
ΜΕ'. ΣΤΟΒΑΙΟΣ
ΜΣΤ'. ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟΣ
ΜΖ'. ΘΕΟΓΝΩΣΤΟΣ
ΜΗ'. ΣΟΥΪΔΑΣ
ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΠΙΝΑΚΕΣ
ΠΗΓΩΝ, ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΠΟΜΠΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ ΘΕΜΑΤΩΝ, ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΩΝ
*
ΤΟΜΟΣ ΙΑ΄ (2003)
ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΠΩΛΗΣΗΣ ΣΤΗ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗ ΚΡΗΤΗΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΚΕΦ. ΠΡΩΤΟ: ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
ΚΕΦ. ΔΕΥΤΕΡΟ:
Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΠΩΛΗΣΗΣ
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ
ΚΕΦ. ΤΡΙΤΟ: ΟΙ
ΣΥΜΒΑΛΛΟΜΕΝΟΙ
ΚΕΦ. ΤΕΤΑΡΤΟ: ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ
ΚΕΦ. ΠΕΜΠΤΟ:
ΤΟ ΤΙΜΗΜΑ
ΚΕΦ. ΕΚΤΟ: Ο ΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ
ΚΕΦ. ΕΒΔΟΜΟ: ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ
ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ
ΚΕΦ. ΟΓΔΟΟ: ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΣΥΜΦΩΝΑ
ΚΕΦ. ΕΝΑΤΟ: ΠΑΡΕΠΟΜΕΝΑ ΤΗΣ
ΣΥΜΒΑΣΗΣ
ΚΕΦ. ΔΕΚΑΤΟ: Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ
ΚΕΦ. ΕΝΔΕΚΑΤΟ: ΤΟ
ΕΦΑΡΜΟΖΟΜΕΝΟ ΔΙΚΑΙΟ
ΚΕΦ. ΔΩΔΕΚΑΤΟ: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΡΩΝ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΟΡΩΝ ΠΟΥ
ΑΠΑΝΤΟΥΝ ΣΥΧΝΑ ΣΤΑ ΕΓΓΡΑΦΑ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΗΓΩΝ
*
ΤΟΜΟΣ ΙB΄ (2004)
ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΤΟ
ΔΙΚΑΙΟ ΣΤΙΣ ΚΡΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ
ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ
ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΟΥ ΜΙΝΩΑ
"ΜΙΝΩΣ ΕΝΝΕΩΡΟΣ ΒΑΣΙΛΕΥΕ"
ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
ΣΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΣΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ
Η
ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ
ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΩΝ ΑΡΜΕΝΩΝ
Η ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΤΗΣ
ΑΙΓΥΠΤΙΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
ΕΠΙΣΗΜΕΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
ΚΡΗΤΗ 1897-1898, ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΚΡΑΤΟΣ
ΤΟ
ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
Ο ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΚΑΙ Η
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ
Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΑΣΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ
Η ΚΡΗΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ
ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ
Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΚΡΗΤΙΚΩΝ ΕΘΙΜΩΝ
ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΧΑΝΙΩΝ 1884-1994
Ο ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ
ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΧΑΝΙΩΝ
ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑ
Η ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ
ΘΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
ΤΑ ΑΝΘΗ ΤΗΣ ΓΟΡΤΥΝΑΣ
*
ΤΟΜΟΣ ΙΓ΄ (2005)
ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ: ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΚΕΦ.
ΠΡΩΤΟ: ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ – ΜΙΝΩΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (5700-1500 π.Χ.)
ΚΕΦ. ΔΕΥΤΕΡΟ:
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (1500-67 π.Χ.)
ΚΕΦ. ΤΡΙΤΟ: ΡΩΜΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (67 π.Χ.-330
μ.Χ.)
ΚΕΦ. ΤΕΤΑΡΤΟ: ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (330 μ.Χ.-1204)
ΚΕΦ. ΠΕΜΠΤΟ:
ΑΡΑΒΟΚΡΑΤΙΑ
ΚΕΦ. ΕΚΤΟ: ΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ (1204-1669)
ΚΕΦ. ΕΒΔΟΜΟ:
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ (1669-1898)
ΚΕΦ. ΟΓΔΟΟ: ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΗΜΙΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ
(1868-1899)
ΚΕΦ. ΕΝΑΤΟ: ΚΡΗΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ (1898-1912)
ΚΕΦ. ΔΕΚΑΤΟ:
ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (1913-σήμερα)
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΤΑ ΟΠΛΑ ΣΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
ΚΕΦ. ΠΡΩΤΟ: ΤΑ ΟΠΛΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΕΠΟΧΕΣ
ΚΕΦ.
ΔΕΥΤΕΡΟ: ΤΑ ΟΠΛΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΙΚΗ ΛΑΪΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
ΚΕΦ. ΤΡΙΤΟ: ΤΑ ΟΠΛΑ ΣΤΗΝ
ΚΡΗΤΗ ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟ
ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
*
ΤΟΜΟΣ ΙΔ΄ (2006)
NOTAI DI CANDIA
ZORZI TROILO, RETTIMO
1585, 21 Novembre - 1600, 30 DisembreΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
ΟΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΣΤΟ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
Η ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΩΝ
ΠΡΑΞΕΩΝ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΡΑΞΕΩΝ ΚΑΤΑ ΕΙΔΟΣ
*
ΤΟΜΟΣ ΙΕ΄ (2007)
ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΝΕΔΡΩΝ
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ
ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
- ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
ΑΓΑΠΗ ΜΙΚΡΟΥ, ΚΩΔΙΚΑΣ
ΙΣΧΥΟΥΣΑΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΠΕΡΙ ΚΡΗΤΗΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΦΡΟΓΟΥΔΑΚΗ, ΚΡΗΤΙΚΗ
ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ
ΜΑΝΟΛΗΣ ΒΑΣΙΛΟΔΗΜΗΤΡΑΚΗΣ, ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ
ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ
ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
- ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
ΝΙΚΟΛΑΟΣ
ΣΤΑΜΠΟΛΙΔΗΣ, ΑΝΤΙΠΟΙΝΑ. ΤΑ ΚΡΗΤΙΚΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗΣ - ΑΡΧΑΪΚΗΣ
ΠΕΡΙΟΔΟΥ
ΙΑΚΩΒΟΣ ΣΑΜΙΩΤΑΚΗΣ, ΠΑΝΔΕΚΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
ΜΑΡΙΑ ΓΙΟΥΝΗ, ΣΥΛΛΟΓΗ ΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΓΡΑΦΩΝ ΚΡΗΤΗΣ
ΙΩΑΝΝΗΣ
ΤΖΑΜΤΖΗΣ, CRETA ROMANA. ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΣΤΗ ΡΩΜΑΙΟΚΡΑΤΙΑ. MARCUS ANTONIUS
CRETICUS: ΝΙΚΗΤΗΣ Ή ΗΤΤΗΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΚΡΗΤΕΣ;
- ΤΡΙΤΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ
ΠΕΡΙΟΔΟΥ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΑΚΗΣ, ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑΣ.
ΣΧΕΣΕΙΣ ΥΠΕΞΟΥΣΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗ ΚΡΗΤΗ
ΛΑΜΠΡΟΣ ΣΚΟΥΖΑΚΗΣ,
ΘΕΣΜΟΙ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΣΤΗΝ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗ ΚΡΗΤΗ
ΓΙΑΝΝΗΣ
ΓΡΥΝΤΑΚΗΣ, ΤΟ ΚΑΤΑΣΤΙΧΟ ΤΟΥ ΝΟΤΑΡΙΟΥ ΤΖΩΡΤΖΗ ΤΡΩΙΛΟΥ. ΓΑΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΘΗΚΕΣ
ΣΤΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΤΟΥ ΤΖΩΡΤΖΗ ΤΡΩΙΛΟΥ (1585-1600)
ΑΣΠΑ ΤΣΑΟΥΣΗ, ΠΗΓΕΣ
ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ. ΟΙ ΔΙΑΘΗΚΕΣ ΤΟΥ ΜΑΝΟΛΗ ΒΑΡΟΥΧΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ, ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΚΡΗΤΙΚΕΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ
ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑΣ
- ΤΕΤΑΡΤΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΠΑΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ,
ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΞ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ, ΤΟ ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ. Η ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΝ ΟΘΩΜΑΝΩΝ
ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΠΑΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ, ΕΠΙΤΟΜΗ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑΣ
ΜΑΝΩΛΙΑ
ΒΟΥΓΙΟΥΚΑΛΑΚΗ, Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΦΚΑΦΙΩΝ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΠΑΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ, ΕΠΙΣΗΜΕΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ ΒΑΚΑΪ
ΓΚΙΡΙΤ - ΚΡΗΤΗ
ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΑΝΙΑΤΗΣ, ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΘΕΡΙΣΟΥ 1905. Ο
ΣΥΓΚΡΗΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΘΕΡΙΣΟΥ. Ο ΣΥΓΚΡΗΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΚΑΙΟ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ
ΘΕΡΙΣΟΥ
ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΜΠΕΧΛΙΒΑΝΗ, ΛΟΓΟΙ ΔΙΑΖΥΓΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΘΕΣΗ ΓΟΝΙΚΗΣ
ΜΕΡΙΜΝΑΣ. ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟΥ
ΧΑΝΙΩΝ
ΜΑΡΚΟΣ ΠΕΡΡΑΚΗΣ, ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥ
ΔΙΚΑΙΟΥ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ, ΩΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ
- ΠΕΜΠΤΗ
ΣΥΝΕΔΡΙΑ
ΓΕΩΡΓΙΑ - ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΛΙΜΝΙΟΥ, Η ΔΙΑΙΤΗΣΙΑ ΣΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ
ΔΙΚΑΙΟ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ
ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ. Η ΑΝΑΓΚΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΝΕΟ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ
ΧΑΡΤΗ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΤΑ ΟΠΛΑ ΣΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΑΡΔΑΚΗΣ, Η ΒΕΝΤΕΤΑ ΕΝ ΓΕΝΕΙ ΚΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
ΜΑΡΙΑ ΓΑΛΑΝΟΥ, Η ΒΕΝΤΕΤΑ ΩΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ
ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΜΠΕΧΛΙΒΑΝΗ, ΤΑ ΚΡΗΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΕΘΙΜΑ
ΜΑΡΙΑ ΓΑΛΑΝΟΥ,
Η ΖΩΟΚΛΟΠΗ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
-ΚΑΤΑΛΗΚΤΗΡΙΑ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ
*
ΤΟΜΟΣ ΙΣΤ΄ (2008)
Α΄. ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΑΝΙΑΤΗΣ, Επανάσταση Θερίσου 1905
Β΄. ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΑΡΔΑΚΗΣ, Η
βεντέτα εν γένει και ιδιαίτερα στην Κρήτη
Γ΄. ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΠΑΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ,
Βιβλιογραφία του Κρητικού Δικαίου
*
ΤΟΜΟΣ ΙΖ΄ (2009)
Ο ΣΥΓΚΡΗΤΙΣΜΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΑΙ ΝΟΜΟΥ
ΕΝΑΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Α΄ ΜΕΡΟΣ - ΤΟ
ΔΙΚΑΙΟ
Ι. ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΚΡΑΤΟΣ
ΙΙ. Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ
ΙΙΙ. Η
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ
Β΄ ΜΕΡΟΣ - ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
Ι. ΙΣΤΟΡΙΚΗ
ΕΞΕΛΙΞΗ
ΙΙ. ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΡΗΤΡΕΣ
ΙΙΙ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΝΟΜΟΣ
Γ΄ ΜΕΡΟΣ -
Ο ΣΥΓΚΡΗΤΙΣΜΟΣ
Ι. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΛΥΣΕΩΝ
ΙΙ. Η
ΣΥΓΚΡΗΤΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ
ΙΙΙ. Η ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΘΕΣΕΩΝ
*
ΤΟΜΟΣ ΙΗ΄ (2010)
Α΄. ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΠΑΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ, Προς ένα νέο ορισμό του Κρητικού Δικαίου
Β΄.
ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΜΠΕΧΛΙΒΑΝΗ, Τα Κρητικά Νομικά Έθιμα
Γ΄. ΜΑΝΩΛΙΑ ΒΟΥΓΙΟΥΚΑΛΑΚΗ,
Βακουφικά έγγραφα Κρήτης
Δ΄. ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
1996-2006
Ε΄. ΤΑ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΊΟΥ 2005-2010
*
ΤΟΜΟΣ ΙΘ΄ (2011)
ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΞ
Η΄
ΚΩΔΙΚΑΣ ΙΣΧΥΟΥΣΑΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΠΕΡΙ ΚΡΗΤΗΣ
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Α΄. ΓΕΝΙΚΑ
Ι. ΣΥΝΤΑΓΜΑ
ΙΙ.
ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ
ΙΙΙ. ΕΝΩΣΗ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Β'.
ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ
Ι. ΚΡΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
ΙΙ. ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ
ΙΙΙ. ΔΙΚΑΣΤΕΣ
ΙV.
ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ
V. ΔΙΚΗΓΟΡΟΙ
VI. ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΟΙ
VII. ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΙ
ΕΠΙΜΕΛΗΤΕΣ
VIII. ΙΑΤΡΟΔΙΚΑΣΤΕΣ
IX. ΥΠΟΘΗΚΟΦΥΛΑΚΕΙΑ
X. ΣΩΦΡΟΝΙΣΤΙΚΑ
ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ
XI. ΔΙΚΑΣΤΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ
XII. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟΥ
ΔΙΚΑΙΟΥ
Γ΄. ΕΘΝΙΚΗ ΑΜΥΝΑ
I. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
II. ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ
III. ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ
ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ
IV. ΠΕΔΙΟ ΒΟΛΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
V. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΑ
VI. Η
ΚΡΗΤΗ ΩΣ ΠΑΡΑΜΕΘΟΡΙΟΣ ΠΕΡΙΟΧΗ
VII. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ
ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ
Δ΄. ΔΙΟΙΚΗΣΗ
Ι. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ
ΙΙ. ΤΟΠΙΚΗ
ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ
Ε΄. ΔΗΜΟΣΙΑ ΤΑΞΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ
Ι. ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ
ΙΙ.
ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗ
ΣΤ΄. ΕΘΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Ι. ΑΝΑΠΤΥΞΗ
ΙΙ.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ
Ζ΄. ΓΕΩΡΓΙΑ - ΑΛΙΕΙΑ
Ι. ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ
ΙΙ.
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ
ΙΙΙ. ΑΓΡΟΤΕΣ
IV. ΑΝΑΔΑΣΜΟΣ
V. ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ
ΠΡΟΪΟΝΤΑ
VI. ΕΛΑΙΑ - ΜΑΓΕΙΡΙΚΑ ΛΙΠΗ - ΕΛΙΕΣ
VII. ΟΠΩΡΟΛΑΧΑΝΙΚΑ
VIII.
ΚΥΝΗΓΙ
IX. ΔΑΣΗ
X. ΑΛΙΕΙΑ
Η΄. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ
Ι.
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ
ΙΙ. ΕΜΠΟΡΙΟ
ΙΙΙ. ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΑ
IV. ΧΗΜΕΙΑ
Θ΄.
ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ
Ι. ΛΙΜΕΝΕΣ
ΙΙ. ΛΙΜΕΝΙΚΑ ΤΑΜΕΙΑ
ΙΙΙ. ΛΙΜΕΝΙΚΗ
ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΚΡΗΤΗΣ
IV. ΣΧΟΛΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ
Ι΄.
ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
Ι. ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
ΙΙ. ΚΑΖΙΝΑ
ΙΙΙ. ΔΙΑΦΟΡΑ
ΙΑ΄.
ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ - ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ
Ι. ΑΕΡΟΛΙΜΕΝΕΣ
ΙΙ. ΤΑΜΕΙΑ ΟΔΟΣΤΡΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ
ΕΠΑΡΧΙΑΚΗΣ ΟΔΟΠΟΙΪΑΣ
ΙΙΙ. ΚΤΕΛ
ΙV. ΕΛΤΑ
ΙΒ΄. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ -
ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ - ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ
Ι. ΓΕΝΙΚΑ
ΙΙ. ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΑ & ΡΥΜΟΤΟΜΙΚΑ
ΣΧΕΔΙΑ & ΜΕΛΕΤΕΣ
ΙΙΙ. ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΟΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ
ΙV. ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΑ
ΠΑΡΚΑ
V. ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ
ΙΓ΄. ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
Ι. ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ
ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΙΙ. ΑΝΕΡΓΙΑ
ΙΔ΄. ΥΓΕΙΑ - ΠΡΟΝΟΙΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ
ΑΣΦΑΛΙΣΕΙΣ
Ι. ΓΕΝΙΚΑ
ΙΙ. ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ
ΙΙΙ. ΚΕΝΤΡΑ ΥΓΕΙΑΣ
IV.
ΚΕΝΤΡΑ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΚΑΙ ΝΕΑΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ
V. ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΑ - ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ
ΠΡΟΣΩΠΑ
VI. ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΤΑΜΕΙΑ
VII. ΤΑΜΕΙΑ ΕΦΕΔΡΩΝ ΠΟΛΕΜΙΣΤΩΝ
ΚΡΗΤΗΣ
ΙΕ΄. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Ι. ΓΕΝΙΚΑ
ΙΣΤ΄. ΠΑΙΔΕΙΑ -
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Ι. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ
ΙΙ. ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ
ΙΙΙ.
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
IV. ΑΝΩΤΕΡΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
V. ΓΕΩΡΓΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ
VI.
ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
VII. ΜΕΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
VIII. ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗΣ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΙΖ΄. ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΡΗΤΗΣ
Ι. ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
ΙΙ. ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
ΙΙΙ. ΛΟΙΠΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ
ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
IV. ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΙΣ
V. ΕΝΟΡΙΕΣ
VI. ΜΟΝΕΣ
VII. ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑΚΗ
ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ
VIII. ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
IX. ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΑ ΚΑΙ ΜΙΣΘΟΛΟΓΙΚΑ
ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΚΛΗΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ
ΙΗ΄. ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
Ι. ΑΘΛΗΤΙΚΑ
ΙΔΡΥΜΑΤΑ
ΙΙ. ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ Ν. 2190/94 (ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ)
ΠΙΝΑΚΑΣ
ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ
*
ΤΟΜΟΣ Κ΄ (2012)
ΤΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ
ΤΟΥ ΕΠΑΡΧΙΩΤΗ ΝΟΤΑΡΙΟΥ
ΙΩΑΝΝΗ Μ. ΒΛΑΣΤΟΥ
ΡΟΥΣΤΙΚΑ, 1599-1618
ARCHIVIO DI STATO DI VENEZIA
NOTAI DI CANDIA (B.285)
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΠΡΑΞΕΙΣ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ ΟΝΟΜΑΤΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ ΧΩΡΙΩΝ,
ΜΕΤΟΧΙΩΝ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΩΝ
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΟΙ
ΠΡΑΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΕΙΔΟΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
*
ΤΟΜΟΣ ΚΑ΄ (2013)
CRETA
ROMANA
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Το Ινστιτούτο Κρητικού Δικαίου εορτάζει κατά το 2013
τις σημαντικές επετείους, της εκατονταετηρίδας της Ενώσεως της Κρήτης με την
Ελλάδα (1913) και της εικοσιπενταετίας της ιδρύσεώς του (1989), με την έκδοση
του παρόντος ΚΑ΄ (2013) τόμου της επιστημονικής επετηρίδας του Ινστιτούτου,
Τάλως. Στον τόμο αυτό δημοσιεύεται, στα πλαίσια του ερευνητικού προγράμματος
του Ι.Κ.Δ. «Το Κρητικό Δίκαιο της Ρωμαιοκρατίας», το έργο του καθηγητή Ιωάννη
Τζαμτζή «Creta Romana».
Προλογίζω την έκδοση αυτή, διακόπτοντας μια παράδοση
αποφυγής σχολιασμού των εκδιδόμενων έργων του Ινστιτούτου, για τρεις κυρίως
λόγους. Έναν επετειακό, που ήδη αναφέρθηκε, αλλά που σχετίζεται και με τη
γενικότερη κατάσταση των ανθρωπιστικών σπουδών και ειδικότερα τη λειτουργία
του Ινστιτούτου Κρητικού Δικαίου και τα σημερινά προβλήματά του. Έναν
ουσιαστικό, που αναφέρεται στη σημασία του δικαίου και της ιστορίας του γενικά
και στην ιδιαίτερη αξία του Κρητικού Δικαίου, ως στοιχείου της πολιτιστικής
μας παρακαταθήκης. Και, last
but
not
least, έναν ουσιαστικότερο, που επικεντρώνεται στην
ιδιαίτερη συμβολή του εκδιδόμενου έργου στην επιστημονική έρευνα και ιδιαίτερα
στην έρευνα και μελέτη του Κρητικού Δικαίου.
*
Παρ’ ότι η ιστορία διδάσκει ότι σπανίως οι άνθρωποι
διδάσκονται από την ιστορία τους, υπάρχουν ακόμα πολλοί που πιστεύουν στα
ιστορικά διδάγματα, στις ιστορικές αξίες και στην ιστορική δικαίωση. Η ιστορία
της Κρήτης από τις απαρχές του πολιτισμού της νεολιθικής περιόδου μέχρι σήμερα
αποδεικνύει ότι, σ’ αυτόν τον τόπο, ο κρητικός λαός πραγματοποίησε ένα μεγάλο
ιστορικό επίτευγμα. Ανέδειξε τον λαμπρό πολιτισμό της Μινωικής εποχής και δεν
υποτάχθηκε ουσιαστικά στην πρώτη ξενοκρατία της Ρώμης, αλλά συνέχισε την
ιστορική ζωή του, παρουσιάζοντας και στην ακόλουθη Βυζαντινή περίοδο αξιόλογα
δείγματα εθνικής προκοπής. Ούτε αδρανοποιή-θηκε κατά την περίοδο της δεύτερης
ξενοκρατίας, της Βενετικής κυριαρχίας, αλλά αντίθετα καλλιέργησε το έδαφος για
τα μυροβόλα άνθη του πνευματικού πολιτισμού της κρητικής αναγέννησης του ΙΖ΄
αιώνα, τα ριζώματα της νεοελληνικής ζωής. Και δεν εξαφανίστηκε από την
οθωμανική βαρβαρότητα της τρίτης ξενοκρατίας, αλλά μπόρεσε με μια διαρκή
επαναστατική διαδικασία, να αποτινάξει το ζυγό του και να ενωθεί με την
Ελλάδα, ολοκληρώνοντας τον διαλεκτικό κύκλο της ελευθερίας. Αυτός ο κύκλος,
που αποτυπώνεται στο νομικό πεδίο, ως διαλεκτική σύνθεση ιδίου και ξένου,
ατομικού και κοινωνικού, παλαιού και νέου, αποτέλεσε και αποτελεί το σκοπό και
το έργο του Ινστιτούτου Κρητικού Δικαίου, που προσπαθεί να εκπληρώσει με τα
μέσα που διαθέτει. Και στο έργο αυτό περιλαμβάνεται η δημιουργία του μεγάρου
του Ινστιτούτου, η σύσταση βιβλιοθηκών και εργαστηρίων, η πραγματοποίηση
πολυάριθμων εκδηλώσεων, σεμιναρίων, συνεργασιών και συνεδρίων, η διαρκής
λειτουργία προγραμμάτων κρητικής βιβλιογραφίας, νομολογίας και νομοθεσίας και
κυρίως η εκπόνηση πάνω από τριάντα ερευνητικών προγραμ-μάτων, με αντίστοιχες
περιοδικές, έντυπες και ηλεκτρονικές εκδόσεις.
Μπορεί η αντίληψη για την αξία των ανθρωπιστικών
σπουδών να έχει υποχωρήσει στην κλίμακα των γενικότερων ενδιαφερόντων μας, υπό
το κράτος της ωμής δύναμης και της θεοποίησης της ποσότητας ή ακόμη και υπό το
βάρος μιας αντεπιστημονικής στάσης για την επιστημοσύνη των θεωρη-τικών
επιστημών και μιας υποβάθμισης των κλασικών σπουδών, αλλά τίποτα δεν μπορεί να
διαστρέψει τόσο την ανθρώπινη φύση, ώστε να απαρνηθεί τη γνώση, τη δημιουργία,
την αγάπη για το αληθινό, το δίκαιο, το ωραίο, χωρίς να καταστραφεί
ολοκληρωτικά και η ίδια. Μπορεί να προκαλεί απογοήτευση η συρρίκνωση του
επιστημονικού τομέα στη χώρα μας, η κατάργηση ερευνητι-κών ινστιτούτων, η
απαξίωση του επιστημονικού δυναμικού, αλλά αυτό δεν σημαίνει τερματισμό,
εφησύχαση, αδρανοποίηση των ανθρώπων, που πιστεύουν ότι το μέλλον της πατρίδας
μας βρίσκεται και στο παρελθόν της, στην ποιοτική ανάπτυξη και στην ανάδειξη
του πνευματικού πολιτισμού, εκείνου που ξεπερνά την υλική κενότητα και
εμποδίζει την καταστροφή της ζωής και του κόσμου.
Μπορεί τέλος, να αναφέρεται το Ι.Κ.Δ. από κάποια
επίσημα χείλη ως παράδειγμα δημόσιου οργανισμού προς κατάργηση, να καταργείται
τελείως η κρατική επιχορήγησή του, να αφήνεται χωρίς προσωπικό, αλλά η πράξη
φανερώνει ότι το Ι.Κ.Δ. λειτουργεί και αναπτύσσεται, όχι μόνο από την
προσπάθεια λίγων ανθρώπων, αλλά κυρίως γιατί οι ιδέες και τα ιδανικά, που
υπηρετούνται από αυτές τις ιδέες, έχουν μεγαλύτερη ισχύ από κάθε αντίθετη
δύναμη, επαληθεύοντας τον αντιστασιακό χαρακτήρα του Κρητικού Δικαίου,
«?
γ?ρ δύναμις
(του) ?ν
?σθενεί? τελειούται»
(Β΄ Κορ. ΙΒ΄ 9).
*
Το δίκαιο και η νομική επιστήμη βρίσκονται στον πυρήνα
των ανθρωπιστικών επιστημών, στο κέντρο της φιλοσοφίας του ανθρώπου, στη μέση
της γιγαντομαχίας για την ουσία (?ριστ. Μ.τ.φ.
1028b3). Το
ερώτημα για την εναρμόνια ρύθμιση της κοινωνικής ζωής, για το ορθό πολίτευμα
και τα ατομικά, πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα, για την ειρήνη και τον
πόλεμο, δεν μπορεί να απαντηθεί έξω του δικαίου και της δικαιοσύνης. Της
δικαιο-σύνης ως μέτρου, αρετής και κάλλους, ως έκφρασης συλλήβδην πάσης αρετής
(Φωκιλ. Diels Ι.Χ.10), ως
αρμονίας του γνωστικού, του βουλητικού, του συναισθηματικού παράγοντα κάθε
ανθρώπου και κατ’ επέκταση κάθε πολιτείας (Πλάτ. Φαίδρ. 246ab).
Της δικαιοσύνης ως ιστορικής πορείας του δικαίου και
ως ανάπτυξης, από τη σωκρατική έννοια της αρετής, ως διδακτής γνώσης του
δικαίου, στη χριστιανική αντίληψη της ελευθερίας της βουλήσεως μεταξύ καλού
και καλού και της αναζήτησης της θείας δικαιοσύνης, μέχρι τη νεωτερική θεωρία
του κοινωνικού συμβολαίου, της ρύθμισης των δικαιω-μάτων και την αντιπαράθεση
των ιδεών του φυσικού και του θετικού δικαίου.
Το Κρητικό Δίκαιο είναι το πρώτο ευρωπαϊκό δίκαιο, αν
όχι το πρώτο δίκαιο στην ιστορία, που μολονότι οι απαρχές του χάνονται στα
βάθη της μυθολογίας, οι πρακτικές ρυθμίσεις του προβάλλουν ανάγλυφα στην
δημι-ουργία της περίφημης Pax
Minoica, στη δωρική Μεγάλη Επιγραφή της Γόρτυνας, στις
επιδράσεις που διακρίνονται στη ρωμαϊκή Δωδεκάδελτο, στη διαπάλη εθίμου και
νόμου κατά την ξενοκρατία της Κρήτης, στον Κρητικό Αστικό Κώδικα της Κρητικής
Πολιτείας και σε όλη τη μακραίωνη πορεία του μέχρι σήμερα. Το Κρητικό Δίκαιο
είναι η δικαιοσύνη, που μεσολαβεί μεταξύ συστήματος και χάους, ελευθερίας και
ανάγκης, κανόνων και αρχών δικαίου. Ως Ελευθερία, Νόμος και Συγκρητισμός, το
Κρητικό Δίκαιο προβάλλει την διαχρονική διαπάλη φύσης και πόλης, προσώπου και
κοινωνίας, έθνους και παγκοσμιότητας. Ανατρέχοντας από το αρχικό γένος, προ
της δημιουργίας του κράτους, μέχρι τα σύγχρονα κρατικά και υπερκρατικά
μορφώματα, αυτά τα χαρακτηριστικά αποτυπώνονται σε κάθε περίοδο της ιστορίας
του, αρχαία (νεολιθική, μινωική, μυκηναϊκή, δωρική, ελληνιστική, ρωμαϊκή),
μέση (βυζαν-τινή, αραβική, βενετική) και νεώτερη (τουρκική, ημιαυτονομίας,
Κρητικής Πολιτείας, σύγχρονη).
Στην Κρήτη παρακολουθούμε με την μεγαλύτερη δυνατή
ενάργεια το δράμα της ανθρώπινης κοινωνίας, στη δημιουργία των πρώτων
συνεκτικών δεσμών της πρωτόγονης κοινότητας μέχρι την επικράτηση της
ανισότητας των ανθρώπων και τη σύσταση του κράτους. Στην ανάπτυξη της αρχαίας
ελληνικής κοινωνίας μέχρι τις αλλεπάλληλες ξενικές κατακτήσεις και τους
αντιστα-σιακούς αγώνες του κρητικού λαού. Στην ίδρυση της Κρητικής Πολιτείας
και στην ανάπτυξη του νεώτερου Κρητικού Δικαίου μέχρι την Ένωση της Κρήτης με
την Ελλάδα και τη σύνδεσή της με την Ευρώπη. Το Κρητικό Δίκαιο προσδιορίζεται
έτσι ως ένα συνεχιζόμενο μέτωπο αγώνα με εσωτερική ενότητα, χρονική ακολουθία
και τοπική ιδιαιτερότητα. Είναι ακριβώς ο χώρος με τους ανθρώπους, τη ζωή και
τη δράση τους, όπου αντιπαλεύουν οι κοινωνικές δυνάμεις, δοκιμάζονται τα
πολιτικά συστήματα, συγκρούονται οι εθνικές και ξενικές δυνάμεις. Μέσα στη
διαπάλη ιδεών, κανόνων και αρχών, μέσα στη σύγκρουση συμφερόντων και
δικαιωμάτων, στο πλαίσιο των γενικότερων κοσμοθεωρητικών αντιλήψεων
προσέγγισης και απομάκρυνσης δικαίου και δικαιοσύνης.
*
Ο καθηγητής Ιωάννης Τζαμτζής με την «Creta Romana» του, που αποτελεί την πρώτη ουσιαστικά μονογραφία
σχετικά με τους θεσμούς και το δίκαιο στην Κρήτη κατά τη ρωμαϊκή περίοδο,
συμβάλλει πολλαπλώς στην οικοδόμηση της θεωρίας του Κρητικού Δικαίου.
Κωδικοποιεί τις γνώσεις μας για τη ρωμαϊκή Κρήτη, αναθεωρώντας κατεστημένες
απόψεις. Διανοίγει νέους δρόμους στη μελέτη του αρχαίου Κρητικού Δικαίου. Και
τεκμηριώνει σε αδιάψευστες πηγές τις αρχές που διέπουν ολόκληρο το σύστημα του
Κρητικού Δικαίου, τη συνέχεια, την αντίσταση, την αυτονομία
του.
Στο πρώτο μέρος του έργου διαπραγματεύεται την
εισαγωγή των ρωμαϊκών πηγών δικαίου στην Κρήτη, ενώ στο δεύτερο θέτει τα όρια
της ρωμαϊκής δικαιικής υπερδομής, σε μια αντιπαράθεση δράσης και αντίδρασης,
που οδηγεί σε μια νέα δικαιική σύνθεση. Ήδη από την Εισαγωγή μέχρι τα
Συμπεράσματά του, αναπτύσσει ένα γόνιμο επιστημονικό διάλογο για τη ρωμαϊκή
ιστορία της Κρήτης, υπό το πρίσμα του δικαίου και των θεσμών, που υπογραμμίζει
την αποκατάσταση ενός πραγματικού κρητορωμαϊκού συγκρη-τισμού, όρου που
άλλωστε δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια των πολέμων των ρωμαίων για την
κατάκτηση της Κρήτης, με την έννοια της υπέρβασης των αντιθέσεων μεταξύ των
κρητικών πόλεων – κρατών και της συνένωσής τους προς αντιμετώπιση του ρωμαϊκού
κινδύνου (Πλούτ., Π.Φιλαδ. 2.490b 5, Σουίδ.
L.
συγκρητίσαι, Μ. ?τυμ.
732-754). Η βάση, τα όρια, τα αποτελέσματα αυτού του συγκρητισμού, ανάγονται
σε κεντρικά προβλήματα στη μελέτη του Κρητικού Δικαίου σε όλες τις περιόδους
εξέλιξής του.
Στο πρώτο κεφάλαιο της διατριβής «Η ένταξη της Κρήτης
στη ρωμαϊκή επικράτεια», εξετάζεται η μεταβατική περίοδος από την επιδιαιτησία
της Ρώμης στις διαφορές των κρητικών πόλεων μέχρι τη στρατιωτική επέμβαση,
περνώντας από το συγκλητικό δόγμα περί «amici et
foederαti», φίλων και
συμμάχων της Ηγεμονίας. Ιδιαίτερα ασχολείται ο συγγραφέας με την ουσία της
υπαγωγής της Κρήτης στο ρωμαϊκό Imperium με τη
σύγκρουση των imperia των
στρατηγών Πομπηίου και Μετέλλου και με τη διάκριση lex
provinciae και
formulae, όσον αφορά το αρχικό καθεστώς των πόλεων της Κρήτης.
Η παρά-θεση των «παλαιών» και «νέων» πηγών του ρωμαϊκού δικαίου και η εφαρμογή
τους στην Κρήτη, αποτελεί εξαντλητικό μέλημα του συγγραφέα, που προσφέρει
αρκετά νέα στοιχεία στην έρευνα.
Στο δεύτερο κεφάλαιο «Η διαχείριση της εφαρμογής των
ρωμαϊκών κανόνων» παρουσιάζεται ολόκληρο το πλέγμα του ρωμαϊκού διοικητικού
συστήματος στην Κρήτη και στην Κυρήνη με την οποία συνενώθηκε το νησί,
ιδιαίτερα δε η εξουσία του ανθυπάτου και των λοιπών αξιωματούχων, καθώς και η
πρακτική του μεταβατικού δικαστηρίου (conventus).
Στο τρίτο κεφάλαιο «Η θεσμική σύνθεση στο επίπεδο των
προσώπων» εξετάζεται η διάδοση της ρωμαϊκής πολιτείας και η εφαρμογή της ως
προσωπικού καθεστώτος στην Κρήτη, με ιδιαίτερες αναφορές στον γορτύνιο Κύδα
και στον θεσμό της Κρηταρχίας, η διατήρηση του κρητικού θεσμού των συσσιτίων
στη Λύττο, η φορολόγηση της έγγειας ιδιοκτησίας και η διάσωση της Μεγάλης
Επιγραφής της Γόρτυνας, ενδεικτική της διατήρησης ορισμένων κρητικών διατάξεων
και τοπικών δικαστικών αρμοδιοτήτων.
Στο τέταρτο κεφάλαιο «Η πολιτική και πολιτειακή
πραγματικότητα», εξετάζονται ο ρωμαϊκός αποικισμός της Κνωσού, τα καθεστώτα
των κρητικών πόλεων και η διατήρηση των τοπικών ιδιαιτεροτήτων (κόσμοι), η
περίοδος της «ελευθέρας Κρήτης», με την αυτονομία των κρητικών πόλεων απέναντι
στη Ρώμη, καθώς και η παραχώρηση εδαφικής περιοχής της ανατολικής Κρήτης από
τον Αντώνιο στην Κλεοπάτρα της Αιγύπτου, τέλος δε ο θεσμός του κρητικού
«Κοινού» της Ηγεμονίας.
Ουσιαστική θέση στην «Creta Romana» κατέχει το Παράρτημά της και κυρίως η παρουσίαση των
επιγραφικών και γραμματειακών κειμένων της εποχής, που αναδεικνύουν και
τεκμηριώνουν ασφαλώς τα συμπεράσματα του συγγραφέα, αλλά αποτελούν και
σημαντικότατες πηγές του αρχαίου Κρητικού Δικαίου. Πέραν των γενικότερων
σημείων, που πλουτίζουν την ιστορική γνώση της περιόδου της ρωμαιοκρατίας στην
Κρήτη, ιδιαίτερη σημασία για το Κρητικό Δίκαιο αποκτούν οι πληροφορίες και η
ερμηνεία τους, που οδηγεί στην συγκρότηση μιας γενικής αντίληψης, ειδικότερα
στα θέματα κυρίως του Κώδικα της
Γόρτυνας, των συσσιτίων της Λύττου, της Κρήτης libertas, του Κοινού των Κρητών και των Κρητών αξιωματούχων.
Η μελέτη των στοιχείων αυτών τεκμηριώνει και
ισχυροποιεί τη δημιουργία, την ύπαρξη και την εφαρμογή των κυριότερων ρητρών
του Κρητικού Δικαίου, την ισχυρή αντίσταση, την αφομοιωτική παρουσία και το
δημιουργικό συγκρητισμό του. Η ολοφάνερη συνέχεια του Κρητικού Δικαίου από την
αρχαία του περίοδο στην πρώτη ξενοκρατία με ιδιαίτερους θεσμούς, τοπική
αρμοδιότητα και εφαρμοσμένες πρακτικές, αποδεικνύει τη ζωτικότητα, που
διαχέεται στον κρητικό πολιτισμό και συντηρεί και αναβιώνει τις αρετές του. Η
αλληλεπίδραση άλλωστε κρητικού και ρωμαϊκού δικαίου, εμφανίζεται σε
χαρακτηριστικούς κοινούς θεσμούς, όπως του praitor peregrinus (ξένιος κόσμος, Col. ΧΙ.
16-17), του adsertor in
libertatem (απελευθέρωση δούλου, Col.
XI. 24-25),
του nexum se
dare
(αυτοενεχυριασμός, Col.
II. 56-57),
των hereditatibus
et
tutelis (κληρονομία και επιτροπεία, Col.
V. 3-5), που
φαίνεται ότι επανέρχονται μέσω του ρωμαϊκού δικαίου στην αρχαία κρητική
κοιτίδα τους. Στο αρχαίο Ωδείο της Γόρτυνας η αναστήλωση της Μεγάλης Επιγραφής
δεν μπορεί παρά να αποτελεί ανταπόδοση της ρωμαϊκής Δωδεκαδέλτου σ’ αυτήν, η
οποία, κατά την ισχυρή ελληνική και λατινική παράδοση, χρησίμευσε ως υπόδειγμα
(?ρόδ. Ι. 66,
Πλάτ. Μίν. 318c,
?ριστ. Πολ.
1271b, Διον.
Αλικ. Ι 52, 56, Liv.
III.
31).
H
«Creta Romana» του καθηγητή Ιωάννη Τζαμτζή παραδίδεται στη
δημοσιότητα ως αξιομίμητο επίτευγμα της νομικής επιστήμης, ως βασικό έργο
μελέτης του Κρητικού Δικαίου και ως θετικό παράδειγμα δυναμικής της νομικής
θεωρίας και πρακτικής, αξιολόγησης των θεσμών και των ιδεών του παρελθόντος
και δημιουργίας ελπίδας, αντίστασης και προοπτικής στο πεδίο του Δικαίου και
του συνεχόμενου ευρύτερου χώρου.
Χανιά, Ιανουάριος 2013
Στρατής Παπαμανουσάκης
Διευθυντής
Ινστιτούτου Κρητικού Δικαίου
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
Η ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΡΩΜΑΪΚΩΝ ΠΗΓΩΝ
ΔΙΚΑΙΟΥ
Κεφάλαιο Πρώτο
Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΡΩΜΑΪΚΗ
ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ
Κεφάλαιο Δεύτερο
Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΡΩΜΑΪΚΩΝ
ΚΑΝΟΝΩΝ
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΡΩΜΑΪΚΗΣ ΔΙΚΑΙΙΚΗΣ
ΥΠΕΡΔΟΜΗΣ
Κεφάλαιο Τρίτο
Η ΘΕΣΜΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΣΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΩΝ
ΠΡΟΣΩΠΩΝ
Κεφάλαιο Τέταρτο
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΗ
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
Παράρτημα
Πρώτο
ΚΕΙΜΕΝΑ
Παράρτημα Δεύτερο
ΟΙ ΡΩΜΑΙΟΙ ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΟΙ ΤΗΣ
ΚΡΗΤΗΣ
Παράρτημα Τρίτο
ΧΑΡΤΕΣ
Παράρτημα Τέταρτο
ΠΙΝΑΚΑΣ
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΑΣ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
*
ΤΟΜΟΣ ΚΒ΄ (2014)
ΚΡΗΤΙΚΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ 2001-2010
Τ
Α Λ Ω Σ
ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ
ΕΚΔΟΣΗ
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ
ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
ΤΟΜΟΣ ΚΒ΄
(2014)
ΙΩΑΝΝΑ
ΚΥΡΙΤΣΑΚΗ
ΚΡΗΤΙΚΗ
ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ 2001-2010
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ
ΣΤΡΑΤΗΣ
ΠΑΠΑΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ
ΧΑΝΙΑ
ΚΡΗΤΗΣ
Σ
ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ
Αντικείμενο της παρούσας
έκδοσης του Ινστιτούτου Κρητικού Δικαίου αποτελεί η συλλογή και κωδικοποίηση
των κυριότερων αποφάσεων των Δικαστηρίων της Κρήτης κατά την περίοδο
2001-2010, λόγω της εξαιρετικής σημασίας που αποδίδεται στη νομολογία στο
πεδίο της διαμόρφωσης και εφαρμογής του δικαίου. Το έργο αυτό περιλαμβάνει,
επίσης, αποφάσεις των Ανώτατων εθνικών και Ευρωπαϊκών Δικαστηρίων που
αποφαίνονται σχετικά με το κύρος των δικανικών κρίσεων κρητικών δικαστηρίων. Η
εν λόγω μελέτη εμπεριέχει αποφάσεις όλων των βαθμίδων δικαιοδοσίας που
υπάγονται στο ευρύτατο φάσμα της πολιτικής, ποινικής και διοικητικής
δικαιοσύνης. Κριτήριο για την επιλογή των δημοσιευμένων αποφάσεων αποτελεί η
νομική τους σπουδαιότητα και η δικανική τους αξία. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στις
αποφάσεις των πολιτικών δικαστηρίων, λόγω της αυξημένης χρησιμότητάς τους στη
δικαστηριακή πρακτική, αλλά πραγματο-ποιούνται και πολυάριθμες αναφορές σε ποινικές ή διοικητικές δικανικές
κρίσεις.
Η
ταξινόμηση των σημαντικότερων αποφάσεων της ως άνω δεκαετίας υλοποιείται ανά
θεματική κατηγορία, με χρονολογική σειρά και με συνεχή αρίθμηση, ούτως ώστε να
διευκολύνεται ο μελετητής του παρόντος έργου. Σε κάθε απόφαση παρατίθενται
αριθμητικά στοιχεία, ονόματα δικαστών και δικηγόρων, καθώς και τυχόν
παραπομπές σε νομικά περιοδικά. Πηγές προέλευσης των επιλεγμένων αποφάσεων
αποτελούν τα αρχεία των δικαστηρίων της Κρήτης, τα σημαντικότερα νομικά
περιοδικά της χώρας μας και της αλλοδαπής, καθώς και οι Τράπεζες Νομικών
Πληροφοριών του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών και της «ΝΟΜΟΣ». Σχολιασμός των
αποφάσεων αυτών δεν επιχειρείται, διότι κείται εκτός των ορίων της μελέτης.
Στο τελευταίο μέρος του παρόντος έργου πραγματοποιείται καταγραφή των
επιμέρους αποφάσεων σε ευρετήρια αποφάσεων, πηγών δικαίου, θεμάτων και
προσώπων, με σκοπό να καταστεί περισσότερο ευχερής η διερεύνησή
τους.
Τα
ευρήματα της εργασίας αυτής συλλέχθηκαν, όπως προαναφέρθηκε, στα πλαίσια
σχετικού ερευνητικού έργου του Ινστιτούτου Κρητικού Δικαίου. Για το λόγο αυτό,
αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω θερμά τον Διευθυντή του Ινστιτούτου,
κύριο Στρατή Παπαμανουσάκη για την εμπιστοσύνη που μου επέδειξε στην ανάθεση
του έργου αυτού, καθώς και για
την ανεκτίμητη συνδρομή και καθοδήγησή του καθ’ όλη την πορεία της συγγραφής.
Θερμές ευχαριστίες ανήκουν, επίσης, στα μέλη της Επιτροπής του Ινστιτούτου
Κρητικού Δικαίου που μου ανέθεσαν τη συγγραφή της ανά χείρας επιτομής και
ιδιαίτερα στην κυρία Αγάπη Μικρού για την πολύτιμη συμπαράστασή
της.
Χανιά, Αύγουστος
2013
Ιωάννα
Κυριτσάκη
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
Α΄. ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΣΤΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ
ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ
Α.Ε.Δ.:
Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο
Αδημοσ.:
Αδημοσίευτη
Αιτ.Έκθ.Σχεδ. ΠΚ:
Αιτιολογική Έκθεση Σχεδίου Ποινικού Κώδικα
ΑΚ:
Αστικός Κώδικας
ΑΝ:
Αναγκαστικός Νόμος
άρ. :
άρθρο
Αριθμ. απόφ.:
Αριθμός απόφασης
Ασφ.μ.:
Ασφαλιστικά μέτρα
β.δ.:
βασιλικό διάταγμα
Βούλ.:
βούλευμα
ΒΡ δίκαιο:
Βυζαντινορωμαϊκό
Δίκαιο
ΓενΑρχ:
Γενικές Αρχές
Γνωμ.ΕισΑΠ:
Γνωμοδότηση Εισαγγελέα Αρείου Πάγου
ΓΟΚ:
Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός
ΓΟΣ:
Γενικοί Όροι Συναλλαγών
ΔΕΕ:
Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης
ΔΕΚ:
Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων
ΔΕφΑθ:
Διοικητικό Εφετείο Αθηνών
Διαρκ. Στρατ. Αθ.:
Διαρκές Στρατοδικείο Αθηνών
Διαρκ. Στρατ. Κρήτης: Διαρκές
Στρατοδικείο Κρήτης
ΔιατΕισΕφΑθ:
Διάταξη Εισαγγελέα Εφετών Αθηνών
ΔιάτΕισΕφΠατρ:
Διάταξη Εισαγγελέα Εφετών Πατρών
Ε.Ο.Κ.:
Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα
ΕΑΠ:
Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων
ΕγκΕισΑΠ:
Εγκύκλιος Εισαγγελέα Αρείου Πάγου
εδ.:
εδάφιο
ΕΔΔΑ:
Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
Ειρ. Ιεράπ.:
Ειρηνοδικείο Ιεράπετρας
Ειρ. Καστ.:
Ειρηνοδικείο Καστοριάς
Ειρ. Μυλοπ.:
Ειρηνοδικείο Μυλοποτάμου
Ειρ. Ρεθύμν.:
Ειρηνοδικείο Ρεθύμνου
Ειρ.Αθ.:
Ειρηνοδικείο Αθηνών
Ειρ.Ηρ.:
Ειρηνοδικείο Ηρακλείου
Ειρ.Θεσ.:
Ειρηνοδικείο Θεσσαλονίκης
Ειρ.Μυτ.:
Ειρηνοδικείο Μυτιλήνης
Ειρ.Φαρσ.:
Ειρηνοδικείο Φαρσάλων
Ειρ.Χαν.:
Ειρηνοδικείο Χανίων
Ειρ.Χρυσ.:
Ειρηνοδικείο Χρυσούπολης
Εισ.Ν. ΑΚ. :
Εισαγωγικός Νόμος του Αστικού Κώδικα
ΕισΕφΙωαν:
Εισαγγελέας Εφετών Ιωαννίνων
ΕισΕφΠατρ:
Εισαγγελέας Εφετών Πατρών
Εισηγ.Εκθ.Ν.:
Εισηγητική Έκθεση Νόμου
ΕισΝΚΠολΔ:
Εισαγωγικός Νόμος του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας
ΕμπΝ:
Εμπορικός Νόμος
ΕμπρΔ:
Εμπράγματο Δίκαιο
επ.:
επόμενα
ΕΣΔΑ:
Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την προστασία των δικαιωμάτων του
ανθρώπου
Εφ.Αθ.:
Εφετείο Αθηνών
Εφ.Αιγ.:
Εφετείο Αιγαίου
Εφ.Δωδ.:
Εφετείο Δωδεκανήσου
Εφ.Θεσ.:
Εφετείο Θεσσαλονίκης
Εφ.Θρ.:
Εφετείο Θράκης
Εφ.Κερκ.:
Εφετείο Κέρκυρας
Εφ.Κρήτ.:
Εφετείο Κρήτης
Εφ.Λαρ.:
Εφετείο Λαρίσης
Εφ.Μακ.:
Εφετείο Μακεδονίας
Εφ.Πατρ.:
Εφετείο Πατρών
Εφ.Πειρ.:
Εφετείο Πειραιώς
ΙΔΔΔ:
Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο
Κ.Α.Α.Α.
Κώδικας Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων Ακινήτων
Κ.Β.Π.Ν.:
Κώδικα Βασικής Πολεοδομικής
Νομοθεσίας
Κ.Β.Π.Ν.:
Κώδικας Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας
Κ.Ε.Δ.Ε.:
Κώδικος Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων
Κ.Πολ.Δ.:
Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας
ΚακΖακύνθου:
Κακουργιοδικείο Ζακύνθου
ΚΒΣ:
Κώδικας Βιβλίων και
Στοιχείων
ΚΔΔ:
Κώδικας Διοικητικής
Διαδικασίας
ΚΙΝΔ:
Κώδικας Ιδιωτικού Ναυτικού Δικαίου
ΚΠΔ:
Κώδικας Ποινικής Δικονομίας
Κρητ.Αστ.Κώδ.:
Κρητικός Αστικός Κώδικας
ΚΥΑ:
Κοινή Υπουργική Απόφαση
Μ. Πλημ.Κερκ.:
Μονομελές Πλημμελειοδικείο Κέρκυρας
Μ.Πλημμ.Χαν.:
Μονομελές Πλημμελειοδικείο Χανίων
Μ.Πρ.Αγρ.:
Μονομελές Πρωτοδικείο Αγρινίου
Μ.Πρ.Αθ.:
Μονομελές Πρωτοδικείο
Μ.Πρ.Βόλ.:
Μονομελές Πρωτοδικείο Βόλου
Μ.Πρ.Θεσ.:
Μονομελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης
Μ.Πρ.Καλ.:
Μονομελές Πρωτοδικείο Καλαμάτας
Μικτ. Ορκ. Εφ. Πειρ.: Μικτό
Ορκωτό Εφετείο Πειραιώς
Μικτ.Ορκ.Εφ. Αθ.:
Μικτό Ορκωτό Εφετείο Αθηνών
ΜΠρΚορ.:
Μονομελές Πρωτοδικείο Κορίνθου
ν. :
νόμος
ν.δ.:
νομοθετικό διάταγμα
Ν.Σ.Κ.:
Νομικό Συμβούλιο του Κράτους
ΝΠΔΔ:
Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου
Ολ. ΑΠ.:
Ολομέλεια Αρείου Πάγου
Ολ.ΣτΕ:
Ολομέλεια Συμβουλίου της Επικρατείας
π.δ.:
προεδρικό διάταγμα
π.ν.π.:
πράξη νομοθετικού περιεχομένου
Π.Πρ. Θεσ.:
Πολυμελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης
Π.Πρ.Ηρ.:
Πολυμελές Πρωτοδικείο Ηρακλείου
Π.Πρ.Μεσολ.:
Πολυμελές Πρωτοδικείο Μεσολογγίου
Π.Πρωτ. Ιωαν.:
Πολυμελές Πρωτοδικείο Ιωαννίνων
Π.Υ.Σ.:
Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου
παγ. νμλγ.:
πάγια νομολογία
παρ.:
παράγραφος
ΠεντΝαυτΠειρ:
Πενταμελές Ναυτοδικείο Πειραιώς
περίπτ.:
περίπτωση
ΠΚ:
Ποινικός Κώδικας
ΠλημΑθ:
Πλημμελειοδικείο Αθηνών
ΠλημΕδ:
Πλημμελειοδικείο Εδέσσης
ΠλημΚαστ:
Πλημμελειοδικείο Καστοριάς
ΠλημΚεφ:
Πλημμελειοδικείο Κεφαλονιάς
ΠλημμΡεθ:
Πλημμελειοδικείο Ρεθύμνης
ΠλημΠειρ:
Πλημμελειοδικείο Πειραιώς
ΠλημΧαλκίδ:
Πλημμελειοδικείο Χαλκίδας
ΠλημΧαλκιδικ:
Πλημμελειοδικείο Χαλκιδικής
Πρ. Προσθ. Πρωτ.:
Πρώτο Πρόσθετο Πρωτόκολλο
ΣτΕ:
Συμβούλιο της Επικρατείας
στοιχ.:
στοιχείο
ΣυμβΕφΑιγ:
Συμβούλιο Εφετών Αιγαίου
ΣυμβΕφΛαρ:
Συμβούλιο Εφετών Λαρίσης
ΣυμβΕφΠειρ:
Συμβούλιο Εφετών Πειραιώς
ΣυμβΠλημΑθ:
Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Αθηνών
ΣυμβΠλημΗρ:
Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Ηρακλείου
ΣυμβΠλημΘηβ:
Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Θηβών
ΣυμβΠλημΛαρ:
Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Λαρίσης
ΣυμβΠλημμΧαν:
Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Χανίων
ΣυμβΠλημΠειρ:
Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Πειραιώς
ΣυμβΠλημΣερ:
Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Σερρών
ΣυνθΕΕ:
Συνθήκη για
την Ευρωπαϊκή Ένωση
ΣυνθΕΟΚ:
Συνθήκη των Ευρωπαϊκών Οικονομικών Κοινοτήτων
ΣυνθΛΕΕ:
Συνθήκη Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής
Ένωσης
Τμ.:
Τμήμα
Τριμ. Εφ. Κρήτης:
Τριμελές Εφετείο Κρήτης
Τριμ. Πλημ.:
Τριμελές Πλημμελειοδικείο
Τριμ.ΔΠρΑθην:
Τριμελές Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών
Τριμ.Εφ.Θεσ.:
Τριμελές Εφετείο Θεσσαλονίκης
Υπ. αριθμ.:
Υπ’ αριθμόν
Β΄. ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΣΕ ΑΡΧΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ
ΑΡΜ:
Αρμενόπουλος
ΑΡΧΝ:
Αρχείο Νομολογίας
Αχ.Νομ.:
Αχαϊκή Νομολογία
Δ.:
ΔΙΚΗ
Δ.Φ.Ν.:
ΔΕΛΤΙΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ
Δ/ΝΗ:
Δικαιοσύνη
ΔΔΙΚΗ:
Διοικητική Δίκη
ΔΕΕ:
Δίκαιο Επιχειρήσεων και Εταιριών
ΔΕΝ:
Δελτίον Εργατικής Νομοθεσίας
Ε.Δικ.Πολ.:
Επιθεώρησις Δικαίου Πολυκατοικίας
ΕΔΔΔΔ:
Επιθεώρησις δημοσίου δικαίου και διοικητικού
δικαίου
ΕΔΚΑ:
Επιθεώρηση Δικαίου Κοινωνικής Ασφάλισης
ΕΕΜΠΔ:
Επιθεώρηση Εμπορικού
Δικαίου
ΕΕΝ:
Εφημερίς Ελλήνων Νομικών
ΕΕΡΓΔ :
Επιθεώρηση Εργατικού Δικαίου
Ελλ.Δ/νη:
Ελληνική Δικαιοσύνη
ΕΝαυτΔ:
Επιθεώρηση Ναυτικού Δικαίου
Επ. Συγκ. Δ.:
Επιθεώρηση Συγκοινωνιακού Δικαίου
ΕΠΙΔΙΚΙΑ:
Επιθεώρηση Δικαίου Ιδιωτικής
Ασφαλίσεως
ΕπισκΕΔ.
Επισκόπηση Εμπορικού Δικαίου
ΕΠΟΛΔ:
Επιθεώρηση Πολιτικής Δικονομίας
ΕπΣυγκΔ:
Επιθεώρηση Συγκοινωνιακού Δικαίου
Ερμ. ΑΚ:
Ερμηνεία Αστικού
Κώδικα
Ερμ. ΠΚ :
Ερμηνεία Ποινικού
Κώδικα
ΕρμΚΠολΔ:
Ερμηνεία Κώδικα
Πολιτικής Δικονομίας
ΕΤΡΑΞΧΡΔ:
Επιθεώρηση Τραπεζικού Αξιογραφικού και Χρηματιστηριακού Δικαίου
Θέμ:
Θέμις
ΚΝΟΒ:
Κώδικας Νομικού Βήματος
ΝΟΒ:
Νομικό Βήμα
Πανδ.:
Πανδέκτης
Πειρ.Νομολ.:
Πειραϊκή Νομολογία
ΠερΔικ:
Περιβάλλον και Δίκαιο
ΠΟΙΝΔ/ΝΗ:
Ποινική Δικαιοσύνη
ΠΟΙΝΛΟΓ:
Ποινικός Λόγος
ΠΟΙΝΧΡ:
Ποινικά Χρονικά
ΠραξΛογΠΔ:
Πράξη και Λόγος του Ποινικού
Δικαίου
ΤοΣ:
Το Σύνταγμα
Υπερ.:
Υπεράσπιση
ΦΕΚ:
Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως
ΧΡΗΔΙΚ:
Χρηματοπιστωτικό
Δίκαιο
ΧρΙΔΔ:
Χρονικά Ιδιωτικού Δικαίου
Γ΄. VARIA
Α.Ε.:
Ανώνυμη Εταιρία
Γ.Σ.:
Γενική Συνέλευση
Δ.Σ. :
Διοικητικό Συμβούλιο
ΕΛΑΣ:
Ελληνική Αστυνομία
Μ.Α.Ε.:
Μητρώο Ανωνύμων Εταιρειών
ΝΣΚ:
Νομικό Συμβούλιο του Κράτους
ΟΔΜΠ:
Οργανισμός Διοίκησης Μοναστηριακής
Περιουσίας
ΟΜΕΔ:
Οργανισμός Μεσολαβήσεως και Διαιτησίας
Σ.Ι.Δ.:
Συμβούλιο Ιδιοκτησίας
Δασών
ΣΔΟΕ:
Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος
ΚΡΗΤΙΚΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ
(2001-2010)
Α. ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ
Ι. ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ (ΠΟΛΙΤΙΚΗ
ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ)
ΕΤΟΥΣ 2001
1
Αριθμ.
απόφ. 138/2001, Τμ. Α΄
Εισηγητής: Π.
Φιλιππόπουλος
Δικηγόροι: Ι. Σφακιωτάκης, Π.
Πλαγιανάκος
Αδικοπραξία. Πρόκληση σωματικής
βλάβης από πυροβολισμό ανηλίκου με αερο-βόλο. Αγωγή αποζημίωσης για
αποκατάσταση παρούσης και μελλοντικής ζημίας. Αντι-κειμενική ευθύνη των γονέων
που ασκούσαν την εποπτεία του ανηλίκου που πυροβόλησε. Αναιρείται η
προσβαλλόμενη απόφαση, επειδή δέχθηκε την απαίτηση του ενάγοντος χωρίς να
διατάξει απόδειξη.
Από τη διάταξη του άρθρου 923 ΑΚ
προκύπτει ότι στοιχεία της
αγωγής του ζημιωθέντος είναι η
ζημία του από παράνομη συμπεριφορά του
ανηλίκου και η από το νόμο ή από τη σύμβαση εποπτεία αυτού, τα
οποία πρέπει να αποδείξει ο ενάγων. Ο εναγόμενος για
την απαλλαγή του πρέπει να ισχυριστεί και αποδείξει ότι άσκησε την εποπτεία
που έπρεπε, ή ότι η αποτροπή της ζημίας ήταν αδύνατη. Στην προκειμένη
περίπτωση, όπως προκύπτει από την 32/1992 πράξη του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Χανίων,
διατάχθηκαν αποδείξεις εις βάρος του ενάγοντος για τη ζημία που αυτός υπέστη από την παράνομη
συμπεριφορά του ζημιώσαντος, όμως στις αποδείξεις αυτές δεν περιελήφθη γιατί
κρίθηκε αόριστο το υπ’ αριθ. 21 κονδύλιο της αγωγής περί αποζημιώσεως του
παθόντος με ποσό 2.000.000
δραχμών εκ του λόγου ότι η μόνιμη αναπηρία αυτού και ο κίνδυνος
μειώσεως της οράσεώς του και από το δεξιό οφθαλμό θα έχουν δυσμενή επίδραση
για τη μελλοντική επαγγελματική και οικογενειακή του αποκατάσταση (ΑΚ 931). Το
Εφετείο όμως όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη απόφαση, δέχθηκε την απαίτηση αυτή του
ενάγοντος χωρίς να έχει διαταχθεί απόδειξη. Έτσι όμως υπέπεσε στην πλημμέλεια
του άρθρου 559 αριθ. 10 ΚΠολΔ και επομένως ο περί τούτου δεύτερος λόγος της
αναίρεσης είναι βάσιμος (…). Ενόψει πάντων των ανωτέρω, κατά παραδοχή του
δευτέρου λόγου της αιτήσεως, θα αναιρεθεί η προσβαλλόμενη 629/1999 απόφαση του
Εφετείου Κρήτης κατά ένα μέρος και συγκεκριμένα κατά το μέρος που έγινε δεκτό το 21ο αίτημα της αγωγής του
αναιρεσιβλήτου.
2
Αριθμ. απόφ. 572/2001, Τμ. Γ΄
Εισηγητής: Γ.
Χριστόφιλος
Δικηγόροι: Γ. Καραγιάννης,
Α.Φυτράκης (Πάρεδρος Ν.Σ.Κ.)
Οθωμανικό δίκαιο. Έννοια και
διακρίσεις των βακουφικών ακινήτων. Δικαιώ-ματα επ` αυτών. Ο με το ν. 147/1914
περιορισμός της ισχύος του νόμου περί γαιών μόνον στις ρυθμίζουσες τα επ`
αυτών δικαιώματα ιδιωτικής φύσεως, έχει την έννοια του αποκλεισμού των
διατάξεων περί των δικαιωμάτων του Οθωμανικού κράτους επί των δημοσίων γαιών,
οι οποίες περιήλθαν πλέον στο ελληνικό Δημόσιο μετά την προσάρτηση των νέων
χωρών στην ελληνική Επικράτεια. Έκτακτη και τακτική χρησι-κτησία κατά τον
Κρητικό Αστικό Κώδικα. Προσμέτρηση του χρόνου του δικαιο-παρόχου.
Προϋποθέσεις χρησικτησίας
δημοσίων κτημάτων.
Επειδή βακούφιο (βακφ) κατά τον
ιερόν μουσουλμανικόν νόμο (σερη) είναι περιουσιακό στοιχείο, το οποίο
αφιερώνεται προς εκπλήρωση διηνεκούς ευαγούς σκοπού, έτσι ώστε αυτό να θεωρείται ως
θείον πράγμα, του οποίου η
ωφέλεια ανήκει στους ανθρώπους. Σε περίπτωση που τα βακούφια είναι ακίνητα,
διακρίνονται, αναλόγως των παρεχομένων δυνατοτήτων εκμεταλλεύσεως αυτών, σε
ευαγή καταστήματα (μουεσσετάτι
χοηριχέ), δηλ. σ’ εκείνα που υπηρετούν αμέσως το σκοπό τον οποίο όρισε ο
αφιερωτής (βακήφ) χωρίς να αποφέρουν κάποια πρόσοδο (με κάρπωση ή εκμίσθωση
προς τρίτους) και σε προσοδοφόρα (μουστεγάλ, πληθ. μουοτεγαλάτ), ήτοι εκείνα
που συμβάλλουν μόνον εμμέσως στην εκπλήρωση του σκοπού που έταξε ο αφιερωτής με τα εισοδήματα, τα οποία
επιτυγχάνονται με τη μίσθωση ή παραχώρηση αυτών σε ιδιώτες, αντί τελέσματος. Ο
ιερός μουσουλ-μανικός νόμος αγνοεί τη νομική προσωπικότητα του αφιερώματος,
γι΄ αυτό και το βακουφικό κτήμα,
είτε της πρώτης είτε της δεύτερης κατηγορίας, λογίζεται ότι ανήκει στο Θεό με
την έννοια ότι είναι res divini
iuris, ήτοι res extra commercium και επομένως αναπαλλοτρίωτο, ο δε οριζόμενος με το
αφιερωτήριο (βακφηγέ) ή διοριζόμενος από το δικαστή έφορος (μουτεβελή) είναι το πρόσωπο, στο
οποίο χορηγείται η εξουσία
διευθύνσεως και διεξαγωγής των υποθέσεων του βακουφίου και έχει προς τούτο
άμεση και κατά παντός εξουσία επί του βακουφικού κτήματος, ήτοι εξουσία προστασίας αυτού, καθώς και τις
απαραίτητες για τη διοίκηση αυτού
εξουσίες, στο πλαίσιο του τεθέντος από τον αφιερωτή σκοπού. Τα προσοδοφόρα
βακούφια, αναλόγως του χαρακτήρα της παραχωρήσεως προς τρίτους, διακρίνονται
σε τρία είδη: α) τα καλούμενα μονοτελή (ιδζαρέϊ βαχιδελή εβκάφ), επί των
οποίων ο ιδιώτης έναντι καταβολής μισθώματος αποκτά για ορισμένο χρόνο (λ.χ.
μήνα ή έτος) μόνο το δικαίωμα
χρήσεως ή και καρπώσεως, το οποίο δεν είναι μεταβιβαστό, β) τα λεγόμενα διτελή
(ιδζαρετετνλή), επί των οποίων, έναντι καταβολής διπλού τελέ-σματος -
μισθώματος (ιδζαρετέϊν), ήτοι ορισμένου ποσού κατά την παραχώρηση και
ορισμένου ετησίως ή κατά άλλες χρονικές
περιόδους, παραχωρείται στον ιδιώτη δικαίωμα χρήσεως και καρπώσεως
διηνεκές με εμπράγματο χαρακτήρα, το οποίο συνήθως χαρακτηρίζεται ως ωφέλιμη
κυριότητα (dominium utile),
μεταβιβαστό δε και δεκτικό υποθήκης (με άδεια του εφόρου), αλλά και κληρονομητό και γ)
τα ονομαζόμενα μουκαταλή, ήτοι εκείνα, κατά τα οποία με την παραχώρηση
παρέχεται στον τρίτο έναντι καταβολής ετησίου τελέσματος (μουκατά) η εξουσία
ανεγέρσεως και διατηρήσεως οικοδομής ή φυτεύσεως δένδρων και κλημάτων επί του
εδάφους του βακουφικού κτήματος,
επί τούτων δε εκείνος, προς τον οποίο γίνεται η παραχώρηση, αποκτά χωριστή
κυριότητα, μεταβιβαστή και κληρονομητή, χωρίς όμως κυριότητα επί του εδάφους,
το οποίο ανήκει στο αφιέρωμα και απλώς εξουσιάζεται από τον έχοντα την
κυριότητα επί της οικοδομής, των
δένδρων ή των κλημάτων. Τα βακούφια διακρίνονται σε μετακλητά και αμετάκλητα,
ενώ σχολάζοντα είναι εκείνα, ως προς τα οποία έπαυσε να υπάρχει ο σκοπός που είχε ταχθεί από τον αφιερωτή. Παρά
το διηνεκές και το
αναπαλλοτρίωτο, που αποτελεί θεμελιώδη κανόνα του βακουφικού δικαίου,
σε εξαιρετικές περιπτώσεις επιτρέπεται, μετά από παροχή σχετικής αδείας και
υπό τις προβλεπόμενες διατυπώσεις, η απαλλοτρίωση της κυριότητας, όπως όταν το
αφιερωθέν κτήμα δεν αποφέρει πρόσοδο για τον ευαγή σκοπό ή η πρόσοδος δεν καλύπτει το
σκοπό ή όταν το αφιερωθέν κτήμα
απέβη άχρηστο για τον ταχθέντα από τον
αφιερωτή σκοπό, οπότε το απαλλοτριούμενο περιέρχεται κατά πλήρη
κυριότητα σ’ εκείνον, προς τον οποίο γίνεται η μεταβίβαση. Περαιτέρω και ενόψει του
ότι στη νομική έννοια της
αφιερώσεως περιλαμβάνεται η υπέρ ευαγούς σκοπού από κάποιον ιδιοκτήτη γενομένη
αποξένωση και απαλλοτρίωση της κυριότητας πράγματος, ανακύπτει ως θεμελιώδης ή
διάκριση των βακουφίων εις γνήσια, επί των οποίων εφαρμόζονται όλα όσα ανωτέρω
εκτίθενται και εις μη γνήσια. Και γνήσια μεν βακούφια είναι εκείνα των οποίων
ο αφιερωτής έχει πλήρη κυριότητα (μούλκ) επί του κτήματος κατά τη σύσταση του
αφιερώματος, καθώς και εκείνα που προέρχονται από δημόσιες γαίες
(εραζίϊ-μιριγέ) με αφιέρωση (υπό διάφορες μορφές) υπερ ευαγούς σκοπού από
αυτόν τον Σουλτάνο, ο οποίος όμως
παραιτείται και αυτής της ψιλής κυριότητας (ρεκαμπέ) υπέρ του βακουφίου. Μη
γνήσια δε βακούφια (εραζϊϊ
μεβκουφέ), περί των οποίων προβλέπει το αρθρ. 4 του περί γαιών νόμου της 7
Ραμαζάν 1274, (1856), είναι
τμήματα δημόσιας γης (εραζιϊ-μιριγέ), των οποίων οι πρόσοδοι, ιδία δε η δεκάτη
και άλλα τέλη, αφιερώθηκαν από τον Σουλτάνο ή από άλλον με αυτοκρατορική άδεια
υπέρ ευαγούς σκοπού, χωρίς να αποβάλουν την ιδιότητα της δημόσιας γης. Οι
αφιερωμένες γαίες αυτού του είδους, οι οποίες καθόλα τα άλλα σε τίποτε δεν
διαφέρουν των λοιπών δημοσίων γαιών και υπάγονται στον μνημονευθέντα περί
γαιών νόμο και όχι στις περί βακουφίων διατάξεις του ιερού μουσουλμανικού
δικαίου, ανήκουν και μετά την αφιέρωση κατά ψιλήν κυριότητα (ρεκαμπέ) στην
πολιτεία και φέρουν την ονομασία
«ταχσησάτ», η οποία υποδηλώνει ότι όχι η γη καθαυτήν αποτελεί βακούφιον ήτοι
αφιέρωμα, αλλά ότι μόνες οι ανήκουσες στην πολιτεία πρόσοδοι από τη γη έχουν
ειδικώς αφιερωθεί υπέρ ευαγούς σκοπού. Δημόσιες γαίες, μόνον στην πολιτεία
ανήκουσες, δεν μπο-ρούσαν να αφιερωθούν από τους ιδιώτες που είχαν απλώς
δικαίωμα εξουσιάσεως (τεσσαρούφ).
Εξάλλου, από τις διατάξεις των αρθρ. 12 και 35 του από 19 Τζεμαζήλ-Αχίρ του
τουρκικού έτους 1280 (1862) νόμου περί βακουφίων συνάγεται ότι το προβλεπόμενο
από τη δεύτερη από αυτές αφιερωτήριο έγγραφο απαιτείται ως συστατικός τύπος
και συνεπώς μόνο με αυτό είναι δυνατή η απόδειξη του βακουφίου που συνίσταται
μετά την ισχύ του νόμου αυτού, ενώ
προηγουμένως μπορούσε να συσταθεί με απλή δήλωση του αφιερωτή περί του
αφιερώματος, περιερχομένη όμως σε
γνώση άλλων, που θα μπορούσαν να μαρτυρήσουν περί αυτής. Περαιτέρω,
κατά το άρ. 107 παρ.1 του Συντάγματος
της Κρητικής Πολιτείας του έτους 1907, όλα τα βακουφικά κτήματα οιασδήποτε κατηγορίας έγιναν
κτήματα τελείας ιδιοκτησίας εις
χείρας των κατά τη δημοσίευση του
Συντάγματος του 1899 νομίμων κατόχων αυτών και των καθολικών και
ειδικών διαδόχων τους. Κατά δε την παρ.2 του αυτού άρθρου, εξαιρούνται της
προηγουμένης διατάξεως τα κατά τη
δημοσίευση του συντάγματος του 1899: α) απρόσοδα ευαγή καθιδρύματα, β) κτήματα των
οποίων η χρήση είναι καθιερωμένη υπέρ θρησκευτικού λειτουργή-ματος και γ) προσοδοφόρα μονοτελή κτήματα των
οποίων ολόκληρη η πρόσοδος είναι
προορισμένη για εξυπηρέτηση ευαγούς
σκοπού, μουτεβελής δε είναι όχι ατομικώς ορισμένο πρόσωπο, αλλά ο εκάστοτε αντιπρόσωπος
νομικού προσώπου ή θρησκευτικού ιδρύματος ή ο κάτοχος θρησκευτικού
λειτουργήματος. Έτσι τα γνήσια βακουφικά
κτήματα οιασδήποτε κατηγορίας, στα οποία και μόνο αφορά το ως άνω άρθρο 107 του Συντάγματος
της Κρητικής Πολιτείας,
μετατράπηκαν σε κτήματα τελείας ιδιοκτησίας εις χείρας των κατά τον κρίσιμο χρόνο
(16-4-1899) νομίμων κατόχων τους, οι οποίοι και θα πρέπει να προσδιορίζονται
βάσει των μέχρι τότε ισχυουσών περί γνησίων βακουφίων διατάξεων, καθιερώνεται
δε και σειρά εξαιρέσεων, που περιλαμβάνει τα βακουφικά κτήματα, τα οποία
εξακολουθούν να διέπονται από το ιερό μουσουλμανικό δίκαιο, πλην του
καθιερωθέντος ως προς αυτά αναπαλλοτριώτου, δεδομένου ότι κατά την παρ. 7 του ως άνω άρθρου
107, μπορεί και αυτά να εκποιούνται με άδεια της μουσουλμανικής δημογεροντίας,
καθιστάμενα έτσι κτήματα τελείας ιδιοκτησίας εις χείρας των αγοραστών. Τέλος,
με το άρθρ. 12 της από 1/14 Νοεμβρίου 1913 συμβάσεως ειρήνης μεταξύ Ελλάδος
και Τουρκίας, που κυρώθηκε με το ν. ΔΣΙΓ/1913, η Ελλάδα ανέλαβε την υποχρέωση σεβασμού του ισχύοντος μέχρι
τότε δικαίου των γνησίων βακουφίων στις νέες χώρες, δεδομένου ότι στο άρθρο αυτό ορίζεται ότι τα εν ταις
παραχωρουμέναις χώραις βακουφια ιδζαρέϊ βαχιδελή, ιδζαρετέϊν, μουκατσά έσονται
σεβαστά, οία διετέλουν κατά την στρατιωτικήν κατάληψιν,δυνάμει των Οθωμανικών
νόμων. Θέλουσι διοικείσθαι υπό των εν ταις εκχωρηθείσαις χώραις μουσουλμανικών
κοινοτήτων, αίτινες θέλουσι σεβασθεί τα δικαιώματα των μουτεβελήδων και
γαλεδάρηδων (...). Το βακουφικόν καθεστώς δεν δύναται να καταργηθεί ειμή μετά
προηγουμένην δικαίαν αποζημίωσιν. Με το άρθρο 2 παρ.3 του ν.147/1914 ορίσθηκε ότι στις νέες χώρες που
διατελούσαν προηγουμένως υπό την
άμεση κυριαρχία του Οθωμανικού Κράτους «εισάγεται εν γένει η ελληνική αστική
νομοθεσία. Διατηρούνται όμως εν ισχύϊ αι περί γαιών διατάξεις, αι ρυθμίζουσαι
τα επ’ αυτών ιδιωτικής φύσεως δικαιώματα, των περί τούτων δικαιοπραξιών
συντελουμένων εφεξής κατά τους ελληνικούς νόμους. Κατά τα λοιπά παραμένουν οι
εν ταις προσαρτωμέναις χώραις προυπάρχοντες αστικοί νόμοι». Δυνάμει αυτής της διατάξεως
διατηρήθηκε σε ισχύ και στην
Κρήτη ο από 7 Ραμαζάν 1274 θεμελιώδης περί γαιών οθωμανικός νόμος
(Κανουναμέϊ εραζή), ο οποίος
προκειμένου περί των γνησίων βακουφίων στο αρθρ. 4 στοιχ. α΄ αυτού
όριζε «Η ιδιοκτησία και τα δικαιώματα της εξουσίας επί των τοιούτων γαιών
ανήκουσιν εις το αφιέρωμα. Επ’
αυτών δεν εφαρμόζονται αι διατάξεις του Πολιτικού Νόμου (Κανούν), αλλά διέπονται υπό των
όρων, ους θέτει ο αφιερωτής. Διό
ο παρών νόμος δεν θέλει πραγματευθεί περί του είδους τούτου των αφιερωμένων
γαιών». Επομένως, προκειμένου περί των γνησίων βακουφίων ο νόμος αυτός
παρέπεμπε στο βακουφικό δίκαιο, το οποίο έτσι διατήρησε σε ισχύ και ο
ν.147/1914. Ο με τον τελευταίο αυτό νόμο
περιορισμός της ισχύος του νόμου περί γαιών μόνο στις ρυθμίζουσες τα επ’ αυτών δικαιώματα
ιδιωτικής φύσεως, έχει την έννοια του αποκλεισμού των διατάξεων περί των δικαιωμάτων του Οθωμανικού Κράτους επί
των δημοσίων γαιών, οι οποίες περιήλθαν πλέον στο Ελληνικό Δημόσιο μετά την προσάρτηση των νέων χωρών
στην Ελληνική επικράτεια. Εξάλλου
ο Κρητικός ΑΚ καθιερώσας την
χρησικτησίαν (τακτικήν και έκτακτο) ως τρόπο κτήσεως κυριότητας επί ακινήτου διέλαβε εις
μεν το άρθρο 293 ότι «ο καλή τη πίστει αποκτήσας ακίνητον δυνάμει τίτλου κατά
τους νομίμους τύπους συντεταγμένου και προσηκόντως μεταγε-γραμμένου, γίνεται
κύριος δια δεκαετούς συνεχούς
νομής από της χρονολογίας της μεταγραφής», εις δε το άρθρο 295 ότι «ο επί είκοσι συνεχή έτη
νεμόμενος ακίνητο κτάται την κυριότητα αυτού». Μετά τις διατάξεις αυτές, που
και οι δύο αφορούν, σύμφωνα με το άρθρο 2 του Κώδικος τούτου χρησικτησία που
άρχισε και συμπληρώθηκε υπό το κράτος της ισχύος αυτού (Κρητικός ΑΚ),προς τον
σκοπόν όπως χρησιμοποιηθεί για
την χρησικτησίαν και ο προ της ισχύος του διαρρεύσας χρόνος νομής δια του
άρθρου 1356 όρισε ότι «ο χρόνος
της χρησικτησίας άρχεται αφ’ης
υπήρξαν πάντα τα προς αυτήν απαιτούμενα υπ’αυτού προσόντα, εάν όμως
κατά την έναρξη της ισχύος αυτού είναι συμπλη-ρωμένος ο προς χρησικτησίαν
χρόνος ή υπολείπεται προς συμπλήρωσιν αυτού χρονικόν διάστημα έλασσον της
πενταετίας η κυριότης δεν αποκτάται πριν παρέλθωσι πέντε από της ισχύος του νόμου έτη», εν
συνεχεία δε δια του επομένου
άρθρου 1357 όρισε ότι «η κατά το άρθρο 295 εικοσαετής συνεχής νομή προς
απόκτησιν κυριότητος λογίζεται αφ’ης ημέρας ήρξατο, εάν εξακολουθεί κατά
την έναρξιν της ισχύος του
παρόντος νομήν’ θέσας ούτως, προκειμένου περί της εκτάκτου κατά το άρθρο 295
χρησικτησίας, ως όρον - προϋπόθεση δια την, κατά την προηγουμένη διάταξη του
άρθρου 1356, χρησιμοποίηση του
διαδραμόντος χρόνου της προαρξαμένης νομής την ύπαρξη και εξακολούθηση αυτής (νομής) κατά
τον χρόνο ενάρξεως της ισχύος αυτού (Κρητικού ΑΚ)».
Περαιτέρω από μεν τις διατάξεις
των άρθρων 299 και 298 του αυτού Κώδικος
(Κρητικού ΑΚ) προκύπτει ότι επί εκτάκτου χρησικτησίας ο καθολικός ή
ειδικός διάδοχος προσμετρά προς συμπλήρωση του χρόνου της χρησικτησίας το
χρόνο νομής του δικαιοπαρόχου
του, επί τακτικής δε ο ειδικός διάδοχος
προσμετρά προς συμπλήρωση της χρησικτησίας, τον χρόνο νομής με τα λοιπά
αυτής προσόντα (τίτλο, μεταγραφή του και καλή πίστη), του δικαιοπαρόχου του,
από δε τη διάταξη του άρθρου 362
του ίδιου Κώδικος προκύπτει ότι υπόκεινται εις την χρησικτησία, μη εξαιρούμενα από
αυτήν, τα δημόσια κτήματα. Το τελευταίο άρθρο κατηργήθη σιωπηρώς από το άρθρο 21 του ν.δ. 22-4/16-5-1926 «περί
διοικητικής αποβολής από των
κτημάτων της Αεροπορικής Αμύνης κλπ.», με το οποίο εξηρέθησαν της χρησικτησίας
τα δημόσια κτήματα δια το μέλλον,
εφόσον μέχρι της ισχύος του δεν είχε
συμπληρωθεί ο χρόνος χρησικτησίας. Η συμπλήρωση όμως της χρησικτησίας εμποδιζόταν από της
ισχύος του Ν.ΔΞΗ/1912 και των σε εφαρμογή αυτού εκδοθέντων Δ/των, με τα οποία
ανεστάλη κάθε προθεσμία και κάθε παραγραφή επί αστικών διαφορών και τα οποία
ίσχυσαν εις την Κρήτη από
11-5-1915. Εν όψει της με τις ως άνω διατάξεις του τεθέντος εις ισχύν την
23-7-1904 Κρητικού ΑΚ και τις λοιπές ως άνω διατάξεις καθιερούμενης ρυθμίσεως
και παρότι εις το Οθωμανικό
δίκαιο, που ίσχυσε εις την Κρήτη μέχρι τον, κατά τα άνω χρόνο, που τέθηκε σε
ισχύ ο Κρητικός ΑΚ (23-7- 1904) ήτο άγνωστος ο θεσμός της χρησικτησίας,
επί δημοσίου κτήματος εις την
Κρήτη ήτο δυνατή η κτήση κυριότητος με τακτική ή έκτακτο χρησικτησία
συμπληρουμένη μόνο μέχρι 11-5-1915, δια συνυπολογισμού, προκειμένου περί
εκτάκτου χρησικτησίας, μέχρι 15 ετών το πολύ χρόνου νομής προ του χρόνου ενάρξεως ισχύος
του Κρητικού ΑΚ (23-7-1904), προκειμένου δε περί τακτικής δια συνυπολογισμού
και μέχρι πέντε ετών το πολύ με
τα λοιπά προσόντα αυτής προσόντα (τίτλος, μεταγραφή - καλή πίστη) νομής προ
του κατά τα άνω χρόνου ενάρξεως ισχύος του Κρητικού ΑΚ. Τέλος έλλειψη νομίμου βάσεως, για την οποία
ιδρύεται ο από το άρθρο 559
αριθ.19 ΚΠολΔ λόγος αναιρέσεως, υπάρχει
όταν δε προκύπτουν σαφώς από το αιτιολογικό της αποφάσεως τα αναγκαία
περιστατικά για την κρίση του Δ/ρίου στη συγκεκριμένη περίπτωση, περί της
συνδρομής των νομίμων όρων και προϋποθέσεων της διατάξεως του ουσιαστικού δικαίου που εφαρμόσθηκε η
περί της μη συνδρομής τούτων, που
αποκλείει την εφαρμογή της, όπως επίσης όταν υπάρχουν ελλείψεις όσον αφορά τον
νομικό χαρακτηρισμό των
περιστατικών που έγιναν δεκτά από το Δ/ριο. Στην προκειμένη περίπτωση το
Εφετείο Κρήτης έκρινε με την υπ’ αριθμ. 103/1997 απόφασή του, ότι η επίδικη
έκταση χωρίς να αποβάλλει το
δημόσιο χαρακτήρα της περιήλθε στο Ελληνικό Δημόσιο ως διάδοχο του Τουρκικού
Δημοσίου κατά την Ένωση της Κρήτης με την Ελληνικό Κράτος και ότι η κυριότητα αυτή του Ελληνικού Δημο-σίου
δεν μπορούσε να απολεσθεί ούτε με
έκτακτη ούτε με τακτική, από το έτος 1908 αρχομένη χρησικτησία. Εν συνεχεία δε
απέρριψε ως αβάσιμο την περί κυριότητος για την ως άνω έκταση αγωγή των ήδη
αναιρεσειόντων. Με το να κρίνει έτσι το Εφετείο δεν υπέπεσε στην πλημμέλεια
για την οποία ιδρύεται ο από το άρθρο 559 αριθ.18 ΚΠολΔ λόγος αναιρέσεως, της μη συμμορφώσεως
ως Δ/ριον παραπομπής προς την υπ’ αριθ. 331/1995 απόφαση του Δ/ριου τούτου, με την οποία είχε
αναιρεθεί για παραβίαση ευθέως
και εκ πλαγίου (έλλειψη νομίμου βάσεως) των ως άνω με εξαίρεση των περί χρησικτησίας,
η υπό του Δ/ριου τούτου (Εφετείου Κρήτης) προηγουμένως επί της αυτής υποθέσεως
εκδοθείσα υπ’ αριθμ.121/1990 απόφασή του. (DE LEGE 2005.63, ΧΡΙΔΔ
2001.334).
3
Αριθμ. απόφ. 1207/2001, Τμ.
Α΄
Εισηγητής: Π.
Φιλιππόπουλος
Δικηγόροι: Γ. Παπουτσής, Κ.
Καραγεώργος